نصیربوشهر – مجید غاله:

در قدیم که برق و امکانات سرمایشی وجود نداشت، مردم شهرهای ایران بر اساس اقلیم جغرافیائی محل سکونت خویش، مبادرت به ساخت و احداث ساختمان کرده بودند، در واقع مردمان ساکن درهر نقطه ء کشور، بر اساس اقلیم و شرایط خاص مکان زندگی خود، تمهیدات و اقداماتی در راستای زندگی راحت تر وکم کردن مشکلات پیش روی خود انتخاب کرده بودند ، فی المثل مردمان مناطق سردسیر و برفی کشور یک نوع زندگی با سبک و سیاق اقلیمی خود و در مناطق گرمسیری خشک و شرجی نیز مردم اقدامات متناسب دیگری برای خوداتخاذ نموده بودند.
مردمان شهرهای یزد، کاشان و هرمزگان خانه های خود را از بادگیر بر پشت بام، مجهز کرده بودند ، در همین رابطه وبه موازات آن شهر بوشهر هم از این قاعده عقب نمانده بود، اما در سطح وسیع و گسترده بوشهر فاقد بادگیر بود، به طوری که جایگزین آن، با بادگیرهای پشت بام و ساخت اتاقهائی با تعداد درب وپنجره زیاد بود، تا گرمای طاقت فرسا را در ساختمان کاهش داده و راحت تر روزهای گرم را سپری نمایند، علی ایحال در شهر بوشهر ودر چهار محل قدیم تنها دو بادگیر وجود داشته که در حال حاضر هم باقی مانده اند ،لازم به ذکر است که ساختمانهای چهار محل قدیم بوشهر بر گرفته از بافت میلان ایتالیا اما بدون داشتن بادگیر که دارای ویژگیهای منحصر به فرد با جاذبه های خاصی که گردشگران زیادی را به خود جذب کرده است ، حضور سیاحان و گردشگران به بوشهر صرفاََ برای بازدید از همین اماکن فرهنگی با معماری کهن ان است نه ساحل ویا مکانهای دیگر اما متاسفانه از آن همه آثار قدیمی و میراث ماندگار فعلا یکصد و اندی ابنیه تاریخی بیشتر باقی نمانده و ما بقی نابود شده است و مجموعه بافت فعلی و قدیمی چهار محل نیز دچار دگرگونی و تغییرات غیر اصولی گردیده است که از ارزش آن بسیار کاسته شده است.
به نکته ای که بایستی مورد اشاره قرار داد و یادی هم از محلات قدیمی دیگر بوشهر باشد محلات جنوبی است ،مانند ریشهر ، امامزاده، و…با توجه به این که قدمت و سابقه این محلات بیش از چهار محل شمالی شهر می باشد اما در عین حال دارای تفاوتهای معماری آشکاری است ، بافت قدیمی چهار محل در زمانی به شکل فعلی خود ساخته شد که دادوستدو مراودات اقتصادی بوشهر با ایتالیا و کشورهای عربی و آفریقائی بر قرار و ارتباطات تنگاتنگی میان بوشهر و دیگر کشورها ایجاد شده بود و این نوع تعاملات منجر به ورود صنعت خانه سازی از میلان ایتالیا به بوشهر گردیده بود، مهندسان و معماران بوشهری با الگو برداری از نماها وابنیه میلانی، بوشهر را همانند این شهر طرح ریزی و احداث نمودند، زیرا قبل از آن و در این چهار محل، خانه های چوبی و کپرها محل زندگی اهالی بوده است .
نوع معماری ساختمانها و کوچه های موجود و میدانهائی که در هر محله ایجاد گردیده بود ،ضرورت دسترسی اهالی به یکدیگر ،گردش باد و محل بازی کودکان در نظر گرفته شده بود که می توان اذعان نمود در سطح کشور بی نظیر ویا کم نظیر می باشد ، با توجه به گرما و شرجی،بوشهر قدیم چه در محلات شمالی وچه در محلات جنوبی خانه ها فاقد بادگیر پشت بام در ساختمان خود بوده است ، در جنوب کشور و شهرهای هرمزگان من جمله لنگه ، کنگ، خمیر و….بادگیرهائی در بالای ساختمانها قابل مشاهده می باشد ، این نوع معماری برای کم کردن گرمای طاقت فرسا و شرجی آن مناطق موثر بوده و همین باعث گستردگی این نوع ساخت وساز شده بود، البته در معماری جدید این نوع سبک قدیمی مورد ساخت قرار نمی گیرد و از این به بعد باید بادگیرها را در موزه ها ملاحظه نمود ، اما در شهر بوشهر که از این نوع معماری استقبال نشده بود تنها دو بادگیر ساخته بودند که همچنان باقی مانده است یکی در محله بهبهانی که متعلق به حاج فتحعلی رهنورد می باشد که توسط میراث فرهنگی خریداری و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته که بسیار ارزشمند و قابل ستایش است ، دومین بادگیر شهر بوشهردر مسجد امام جمعه در محله شنبدی است که سال ساخت ان به سال ۱۰۱۷ ه ق بر می گردد، لذا هر دو بادگیر بایستی به عنوان یادگاران دوران قدیم بوشهر در معرض دید وتماشای گردشگران و بازدید کنندگان قرار گیرند.
والسلام

• منبع خبر : نصیر بوشهر