سفیر اسبق ایران در انگلستان با اشاره به نزدیک شدن مواضع اروپایی ها به آمریکا، گفت: به نظر می آید زمینه هایی هم که الآن برای قطعنامه حقوق بشری به وجود آمده تشدید کننده اراده غربی ها برای مکانیزم ماشه باشد. چون الآن زمینه هایی را هم فراهم کرده اند و اگر قطعنامه شورای حکام را به قطعنامه حقوق بشری اضافه کنید، زمینه هایی است که دارد فراهم می شود تا پرونده ایران از شورای حکام و آژانس به شورای امنیت برگردد و در آن قالب دیگر وتوی چین و روسیه تأثیر ندارد و قطعنامه ها به طور اتوماتیک بر می گردد.

مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با سید جلال ساداتیان را در ادامه می خوانید:

رابرت مالی اخیرا در چند مصاحبه از «پلن بی» آمریکا علیه ایران سخن گفته است. به نظر شما این «پلن بی» می تواند شامل چه برنامه هایی باشد؟

به نظر در این مقطع زمانی آمریکا نمی تواند این کار را انجام دهد. برای اینکه آمریکا در فکر درگیری با روسیه در اوکراین و از طرف دیگر درگیری هایی است که در شرق با چین دارد. مگر اینکه هر دو این ماجراها را به یک شکلی حل و فصل کنند، که خیلی بعید است، و بعد بخواهند جبهه جدیدی را در منطقه باز کنند. چون خودشان هم می دانند که اگر درگیری نظامی با ایران شروع شود، به این راحتی جمع نمی شود و آنها نمی خواهند این جبهه را باز کنند. لذا آنچه آقای رابرت مالی در این مقطع زمانی گفته را باید تهدید بدانید.

نکته دوم، از جهت اقتصادی و فشارهای ناشی از آن، بارها خود من هم هشدار داده ام که این احتمال وجود دارد. برای اینکه یک زمانی آمریکا تنها بود، یعنی در زمان آقای ترامپ او با قلدری از برجام خارج شد و تلاش بسیاری کرد که خودش بتواند مکانیزم ماشه را فعال کند و نتوانست و پیرو آن فشار زیادی به اروپا آورد که این مکانیزم را فعال کنند و آنها هم انصافا در آن مقطع همراهی نکردند، اما چند ماه قبل جوزف بورل طرحی داد و انتظار داشت ایران بپذیرد تا برجام به یک سرانجامی برسد، اما به نظر می رسد تحلیل اشتباه ایران این بود که مجموعه غرب و به خصوص اروپایی ها با رسیدن فصل سرما به ایران التماس می کنند و مواضع نرم تری می گیرد و ایران می تواند به خواسته های خودش برسد؛ ولی این اتفاق نیفتاد.

خطر وجود دارد که مکانیزم ماشه قبل از پایان مهلت یک ساله، فعال شود

اگر مکانیزم ماشه فعال شود همه کشورهای دنیا موظف خواهند شد که تحریم ها را اعمال کنند

اروپایی ها فکر می کردند که اگر در آن مقطع توافق حاصل شود، علاوه بر اینکه برجام به نتیجه رسیده، آنها هم می توانند قبل از شروع فصل سرما از نفت و گاز ایران بهره مند شوند؛ و دوم اینکه نزدیکی کمتری بین ایران و روسیه برقرار می شود. در این مقطع زمانی مسأله اعتراضات مردمی که اتفاق افتاده و حرکتی که کمیته زنان و کمیته حقوق بشر انجام داده اند، مزید بر علت شده است. به نظر می آید همه این مجموعه مواضع اروپایی ها را به آمریکا نزدیک کرده و خطر این وجود دارد که مکانیزم ماشه قبل از پایان مهلت یک ساله ای که دارد، فعال شود.

اگر مکانیزم ماشه فعال شود همه کشورهای دنیا موظف خواهند شد که تحریم ها را اعمال کنند. در حالی که قبل از آن تحت تأثیر فشارهای آمریکا یا به ملاحظه روابط گسترده تری که با آمریکا داشتند، همکاری با ایران را دریغ می کردند؛ ولی در شرایطی که ذیل ماده ۴۱ فصل هفتم منشور سازمان ملل آن شش قطعنامه برگردد، همه کشورهای دنیا مجبور به اطاعت خواهند بود. به نظر می آید زمینه هایی هم که الآن برای قطعنامه حقوق بشری به وجود آمده تشدید کننده اراده غربی ها برای مکانیزم ماشه باشد. چون الآن زمینه هایی را هم فراهم کرده اند و اگر قطعنامه شورای حکام را به قطعنامه حقوق بشری اضافه کنید، زمینه هایی است که دارد فراهم می شود تا پرونده ایران از شورای حکام و آژانس به شورای امنیت برگردد و در آن قالب دیگر وتوی چین و روسیه تأثیر ندارد و قطعنامه ها به طور اتوماتیک بر می گردد.

اگر بخواهند قطعنامه جدیدی تصویب کنند، روسیه و چین می توانند آن را وتو کنند

ولی آنها نمی توانند جلوی بازگشت قطعنامه های قبلی تحت عنوان «مکانیزم ماشه» یا «اسنپ بک» را بگیرند

سؤال بعدی من همین بود که مسیری که اروپایی ها و آمریکا در مورد ایران پیش گرفته اند و تشکیل کمیته حقیقت یاب شورای حقوق بشری که ایران اعلام کرده با آن همکاری نخواهد کرد، به کجا منجر می شود؟ شما اشاره کردید که به شورای امنیت منتهی خواهد شد و روسیه و چین هم نمی توانند قطعنامه هایی که علیه ایران صادر می شود را وتو کنند. درست متوجه شده ام؟

اگر بخواهند قطعنامه جدیدی تصویب کنند، روسیه و چین می توانند آن را وتو کنند، ولی نمی توانند جلو بازگشت قطعنامه های قبلی تحت عنوان «مکانیزم ماشه» یا «اسنپ بک» را بگیرند. اگر تنها یک کشور مثل انگلیس یا فرانسه هم اراده کنند می توانند این کار را انجام بدهند، ولی آمریکا چون عضو برجام نیست، نمی تواند. با توجه به روابطی که الآن برقرار شده و شرایطی که دارد مهیّا می شود، به نظر می آید دارند زمینه های حقوقی این بازگشت را فراهم می کنند؛ مگر اینکه در این فاصله اتفاقات جدیدی بیفتد.

بعید نیست روسیه و چین با کارت ایران برخی از توافقات خودشان را صورت بدهند

غربی ها خیلی احتیاج به قطعنامه جدید علیه ایران ندارند؛ همین زمینه هایی که در بحث حقوق بشر و کمیته زنان فراهم شده و آنچه در آژانس به تصویب رسیده کفایت می کند که بتوانند از نظر حقوقی هم توجیه کنند که پرونده ایران مجدد امنیتی شود

پیش از توافق برجام شاهد بودیم که حتی روسیه و چین هم با قطعنامه های ضد ایران همراهی می کردند. آیا در شرایط فعلی هم می توان متصور بود که روسیه و چین هم پشت ایران را خالی کنند؟

بله؛ بعید نیست که با کارت ایران برخی از توافقات خودشان را صورت بدهند. امروزه همه کشورهای دنیا تابع منافع خودشان هستند و دوستی ها و دشمنی های آنها ابدی نیست. مثلا اگر آمریکا با چین در شرق به توافقاتی برسند، هیچ بعید نیست چینی ها هم از روابطی که فعلا با ایران دارند، عدول کنند . یا روسیه الآن در مسأله اوکراین نیاز دارد شریکی را کنار خودش داشته باشد و به این ترتیب الآن ایران در ذهن غربی ها به عنوان همراه و همگام با روسیه بر ضد اوکراین تلقی می شود. مگر اینکه ایران بتواند با دیپلماسی عمومی و فعال بتواند اثبات کند که چنین چیزی نیست.

به نظر می آید غربی ها خیلی احتیاج به قطعنامه جدید علیه ایران ندارند. یعنی فقط همین زمینه هایی که در بحث حقوق بشر و کمیته زنان فراهم شده و آنچه در آژانس به تصویب رسیده کفایت می کند که بتوانند از نظر حقوقی هم توجیه کنند که پرونده ایران مجدد امنیتی شود؛ به شورای  امنیت برگردد و در آنجا بخواهند مکانیزم ماشه خودشان را فعال کنند.

نتانیاهو آرزویش این بوده که جنگی را علیه ایران شروع کند

شرایط برای ورود آمریکا به یک جنگ در این منطقه آماده نیست

اسرائیل هم جرأت این را ندارد که بخواهد به تنهایی دست به تحرک بزند

انتخابات آمریکا و قدرت گرفتن جمهوری خواهان در کنگره و همچنین قدرت گرفتن نتانیاهو در رژیم صهیونیستی، چه تأثیری در پیچیده شدن پرونده ایران داشته است؟

نتانیاهو همواره از گذشته آرزویش این بود که جنگی را علیه ایران شروع کند. در دوره ای که خانم کلینتون وزیر خارجه آمریکا بود هم ضمن تأیید پشتیبابی از اسرائیل به آنها هشدار داد که جنگی را در منطقه شروع نکند. آمریکایی ها آمادگی ورود به جنگی در این منطقه نداشته اند و یا تمایلی به آن نداشته اند. البته اگر روند قضایا به سمت و سوی دیگری میل کند و شرایط مهیا شود، که خیلی چیزها باید کنار هم چیده شود تا آن شرایط مهیا شود، بعید نیست که آمریکایی ها دست به اقدام نظامی هم بزنند؛ ولی در مقطع فعلی حتما این کار را نمی کنند. چون شرایط برای ورود آمریکا به یک جنگ در این منطقه آماده نیست و اسرائیل هم جرأت این را ندارد که بخواهد به تنهایی دست به تحرک بزند.

ارزیابی من این نیست که جنگی علیه ایران شروع شود

لابی صهیونیست در آمریکا به لحاظ  سیاسی چقدر در فشارها علیه ایران تأثیر داشته است؟

همیشه بوده و فشار وارد کرده ولی بالأخره آمریکا هم از خودش اراده ای دارد، می فهمد، موقعیت های خودش را می سنجد و می داند که این آمادگی برای او وجود ندارد. به علاوه اینکه در سنا اکثریت با دموکرات ها باقی ماند و اگر جنگی بخواهد شروع شود باید با مصوبه سنا باشد. در نتیجه می توانیم بگوییم قدرت در کنگره تقسیم شد. ضمن اینکه ریاست جمهوری هم در اختیار دموکرات ها است او هم باید اراده کند و بخواهد. ممکن است در انتخابات آتی رئیس جمهور از جمهوری خواهان باشد و آن وقت شرایط عوض می شود.

ولی قاعدتا تا زمان دموکرات ها و وضعی که الآن شاهد هستیم، ارزیابی من این نیست که جنگی علیه ایران شروع شود. مگر اینکه یک حرکت های ایذایی نیابتی فرض کنید در کردستان عراق اتفاق بیفتد و مثل ماجرایی که الآن در اوکراین اتفاق افتاده که آمریکایی ها مستقیم وارد این جنگ نشده اند و اوکراین را درگیر جنگ با روسیه کرده اند، اتفاقات اینچنین محتمل است. ولی جنگ مستقیم با ایران را در مقطع فعلی دور از ذهن می بینم و ارزیابی من به این سمت نیست. اما اگر به توافق نرسد، فشارهای اقتصادی علیه ایران را بعید نمی دانم.

ارزیابی ها دقیق نبوده؛ تا الآن نتوانسته اند برجام را به نتیجه ای برسانند

اگر اجازه می دادند ظریف و عراقچی توافق را در دولت قبل به نتیجه برسانند، ایران در این دو سال جلوتر بود

آن فرصت از دست رفت و می خواستند که دولت جدید خودش این کار را انجام بدهد و از افتخاراتش بهره ببرد

در شرایط فعلی که ایران تأکید دارد با کمیته حقیقت یاب شورای حقوق بشر همکاری نمی کند و مذاکرات برجام هم عملا متوقف شده، پیشنهاد شما به وزارت خارجه ایران برای باز کردن این گره ها چیست؟

۳۵ دیپلمات ایرانی بیانیه ای صادر و درخواست کردند که ایران تجدید نظری نسبت به سیاست هایش داشته باشد. به نظر می آید باید به او مراجعه کنیم. ممکن است بلافاصله منتقدین بگویند که یعنی چه؟ ایران سازش کند؟! اگر اجازه می دادند آقای دکتر ظریف و آقای دکتر عراقچی آن توافق را در دولت قبل به نتیجه برسانند، ایران در این دو سال چقدر جلوتر بود و چقدر می توانست از منافع برجام بهره مند شود؟ ولی آن فرصت از دست رفت و می خواستند که دولت جدید خودش این کار را انجام بدهد و از افتخاراتش بهره ببرد.

بنابر این، به نظر می آید ارزیابی هایی که در مقاطع مختلف صورت گرفته دقیق نبوده و تا الآن نتوانسته اند برجام را به نتیجه ای برسانند. ولی روند از این به بعد آن را در سؤال قبلی شما پاسخ دادم که اگر به همین ترتیب پیش برویم احتمال خیلی زیاد وجود که مکانیزم ماشه فعال شود. اگر مکانیزم ماشه فعال شود و شش قطعنامه ملغی شده به موجب برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ برگردد، همه کشورها موظف به اجرای آن هستند. در آن شرایط وضعیت برای دولت و مردم ایران سخت تر می شود.

• منبع خبر : جماران