▪️کیخسرو یکی از نامداران سلسلهٔ کیانی است. او در متن‌های پهلوی شخصیتی بسیار برجسته دارد و در اوستا از جاودانان است. وقتی فرنگیس باردارِ اوست، پدرش سیاوش ناجوانمردانه کشته می‌شود. «پیران» کوشش فراوان می‌کند که مادر و فرزند از مرگ رهایی یابند. آنان به ایران می‌گریزند و مورد استقبال کیکاوس و ایرانیان قرار می‌گیرند. کیخسرو‌ بنا به روایت‌هایی در کنگ‌دژ به دنیا می‌آید و در پایان جهان باز خواهد گشت. او بتکدهٔ کنار دریاچهٔ چیچست (اورمیه) را درهم می‌کوبد و آتش آذرگشنسب، آتش ارتشتاران را بنیان می‌نهد. او پیش از ظهور زردشت به آیین اورمزد آگاهی دارد.

▪️بنا به روایت کتاب‌های پهلوی، کیخسرو ناپدید می‌شود ولی نمی‌میرد. او در محل مرموزی پنهان است. وظیفهٔ او به‌خصوص این خواهد بود که گرشاسب پهلوان را در دوران سوشیانس بیدار کند؛ در برگزیدن دین زردشتی او را رهنمون باشد و سپس از او بخواهد که ضحاک را که به دست فریدون تا پایان جهان به بند کشیده شده و در هزارهٔ اوشیدرماه بند خویش را خواهد گسست از میان ببرد. او در هزارهٔ سوشیانس بر وایِ «دیرنگ یا دیرنده خدای» می‌نشیند و به پیشواز سوشیانس می‌آید و کارهای نیک خود را بر سوشیانس بر‌می‌شمارد و پنجاه و هفت سال فرمانروای کشور می‌شود.

▪️در اساطیر کهن با ناپدید شدن کیخسرو، این دورهٔ اساطیری به سر می‌رسد و به همین دلیل از او به عنوان آخرین شاه نام می‌برند و سلطنت این دورۀ او را به سلطنت جاودانهٔ او در پایان جهان وصل می‌کنند؛ اما بعدها گشتاسب، شاه پایان جهان می‌شود که سلطنت را از کیخسرو تحویل می‌گیرد. با این حال، گویی بنا بر افسانه‌های موجود که تمایل مردم آن را به وجود آورده است و انعکاس آن در شاهنامه نیز مانده است اسطورهٔ فرمانروایی جاودانهٔ کیخسرو از ذهن‌ها بیرون نمی‌رود.

️️▪️کیخسرو سرانجام پس از نبردهای فراوان موفق می‌شود افراسیاب را از میان بردارد. به دنبال درگذشت کیکاوس که پس از نابودی افراسیاب صورت می‌گیرد، کیخسرو بر تخت می‌نشیند و پسر افراسیاب را فرمانروایی توران می‌بخشد. پس از آنکه زال و رستم را به زابلستان روانه می‌کند، دست از همهٔ تعلقات جهان می‌کشد. نیایش به جای می‌آورد و پس از قبولاندن لهراسب به جانشینی خود به طور مرموزی با چند نفر از پهلوانان چون توس و فریبرز و گیو و… ناپدید می‌شود.

تاریخ اساطیری ایران، صص ۶۵_۶۷

استاد ژاله آموزگار

• منبع خبر : کانال استاد شفیعی کدکنی