«بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلید در گنج حکیم»

{مدیریت در تراز اسلامی…}
(بخش اول مطلب)

••رسول مکرم اسلام حضرت محمد «ص»
در تعبیری والا و مانا می فرماید:
(من از فقر امتم بیم ندارم آنچه از آن بیمناکم،
سوء مدیریت است…)

••مقدمه:
مدیریت در تراز اسلامی؛ دارای یک سری از شاخص ها؛ شاخصه ها و مشخصه‌هایی است که شایسته و بایسته است حکمرانان در امر حکمرانی؛حکمروائی و مدیریت؛
در راستای توسعه؛تکامل و تعالی ساحت های انسانی،اجتماعی و الهی جامعه ی بشری
بدآن اهتمام و التزام کافی و وافی داشته باشند…

✓ فلذا در این گفتار کوتاه؛ حکمت ها؛مهرواژه ها؛گل واژه ها و کلیدواژه های اساسی و حیاتی[ مدیریت؛حکمرانی و حکمروائی] از نظرگاه شهریار خرد و شهسوار ادب حضرت علی علیه السلام که نشانگر:
[ گرایش ها وگرایی های ]
مدیریت تحول گرا می باشند را تقدیم می نماییم؛البته ذکر این نکته نیز الزام می باشد که بیان شاخص ها بر اساس ضرورت و اهمیت؛ در یک مقیاس اندازه گیری دقیق؛سنجش و ارزشیابی محتوایی و معنایی نشده است؛بلکه صرفا از نگاه نگارنده و بر اساس استنباط و استنتاج شخصی می باشد:

•• نخستین شاخص:
[اخلاص]
✓(از علی آموزاخلاص عمل/شیرحق را دان منزه از دغل)
«مولانا»

+(همه ی اعمال انسان؛فاقد ارزش اند؛جز آن دسته که با اخلاص توأم باشند…)
+(اعمال انسان در پیشگاه خداوند پذیرفته نمی‌شود مگر با وجود دو صفت؛و آن عبارتند از: تقوا و اخلاص..)

••دومین شاخص:
[خردگرایی]
✓(فزون از خرد نیست اندر جهان/فروزنده کهتران و مهان/خرد افسر شهریاران بود/همان زیور نامداران بود)
«حکیم ابوالقاسم فردوسی»

+(هیچ خردی چون تدبیر نیست…!)

+(یک مملکت جز به تدبیر نپاید…!)

+(کلیدفقر؛بی تدبیری و بدتدبیری است…)

+(حسن تدبیر دارایی اندک را رشد می دهد و بدی تدبیر ثروت فراوان را به باد فنا می دهد…)

••سومین شاخص:
[ احسان و اخلاق گرایی]

✓(به خلق و لطف توان کرد صید اهل نظر/
به بند و دام نگیرند مرغ دانا را) «لسان الغیب حافظ»

+(با هر خلقی که خواستی با مردم معاشرت کن که با تو به همان گونه معاشرت خواهند کرد…)
+(هیچ همنشینی بهتر از اخلاق خوب نیست…)
+(اخلاق پسندیده، بهترین همراه است…)

••چهارمین شاخص:
[ ادب نیکو و کمالی/ ادب گرایی]

✓(حافظا علم و ادب ورز که در محضر شاه/
هرکه را نیست ادب، لایق صحبت نبود) «حافظ»

+(برشما باد به ادب پسندیده؛ پس اگر فرمانروا باشید برجسته می شوید و اگر مردم عادی باشید برتری
می جویید و اگر زندگی بر شما تنگ گردد با ادب خویش؛
روزگار خوبی را می گذرانید…)

+(بالاترین ادب؛آن است که انسان در مرز خویشتن بایستد و از اندازه نگذرد)
+( بی گمان اشتیاق خردمندان به ادب همچون اشتیاق کشتزاران به باران است…)

••پنجمین شاخص:
[حکمت و معرفت گرایی]

+{حضرت علی علیه السلام؛ عمیقاً معتقد است که فرم مدیریت؛ باید مدیریت حکمت باشد؛ایشان معتقد است که حکیمان باید حاکم باشند…}

+(با عالمان فراوان گفتگو کن و با حکیمان فراوان سخن در میان نه… از علما علم؛از حکمت حکمت و از حرمت حلم را فراگیر…)

+(خوراک بدن ها غذاست و خوراک عقل ها حکمت است؛
پس هرگاه یکی از این دو را نیابید هلاک و متلاشی خواهد شد…)

+(علم؛قدرت است… علم سلطنت است…
هرکس که آن را بیابد با آن یورش برد و آن کس که آن را از دست بدهد بر او یورش برند)

••ششمین شاخص:
[حلم ؛ بردباری و تحمل گرایی- سعه ی صدر]

✓(که نی ام؛کوهم ز صبر و حلم و داد/
‌‌‌ کوه را می در رباید تند باد) «مولانا»

+(سعه ی صدر؛ابزار ریاست است…)

+(بردباری؛بهترین رکن ریاست است)

+(کسی که سینه اش تنگ باشد بر ادای حق تاب نیاورد)

+(وسیله و ابزار ریاست و مدیریت؛گشادگی سینه
و سعه ی صدر است)

•• هفتمین شاخص:
[اکرام شخصیت]

✓(آنجا که بزرگ بایدت بود/فرزندی کس نداردت سود/ چون شیر به خود سپه شکن باش/فرزند خصال خویشتن باش) «حکیم نظامی گنجوی»

+(نفس خود را بزرگ شمار؛و از هر پستی؛ هرچند تو را به مقصود می رساند دوری کن؛زیرا هرگزنمی توانی در عوض آنچه از آبرو و شخصیت در این راه می دهی، بهایی به دست آوری…!)

••هشتمین شاخص:
[مدیریت وتربیت نفس/رهبری و مالکیت خویشتن]

+( ای مالک!
مالک خویشتن باش…!)

+(کسی که خویشتن را امام و پیشوای مردم قرار
می دهد باید پیش از آنکه به تعلیم دیگران بپردازد؛
به تعلیم خویشتن بپردازد…
و کسی که معلم و مربی خویشتن است به احترام
سزاوارتر است از آن که معلم و مربی مردم است)

+(سیاست` و تربیت نفس` بالاترین سیاست ها و سروری علم،شریف ترین سروری هاست)

••نهمین شاخص:
[خود دانی و خودمیزانی مثبت]

✓(بدان خود را که گر خود را بدانی/
زخود هم نیک و هم بد را بدانی/
شناسای وجود خویشتن شو/
پس آنگه سرفراز انجمن شو) «حکیم ناصر خسرو»

+(فرزندم؛خویشتن را معیار و میزان بین خود و دیگران قرار بده،پس آنچه برای خود دوست می داری برای دیگران دوست بدار و آنچه برای خود نمی پسندی برای دیگران هم نپسند و همان گونه که دوست نداری به تو ستم شود،ستم نکن و همان طوری که دوست داری به تو نیکی شود به دیگران نیکی کن…)

••دهمین شاخص:
[کرامت محوری و عزت گرایی]

+(آنکس که در پرتو اتکا به خداوند؛ عز و بزرگی یابد هیچ سلطان قدرتمندی نمی تواند او را ذلیل و خوار نماید…!)

••یازدهمین شاخص:
[آرمان خواهی و هدف گرایی]

+(بارالها! تو آگاهی که هدف ما از قیام؛ عشق به قدرت و دستیابی به فزونی متاع دنیا نیست…!
و تنها بدان منظور است که نشانه‌های دین تو را به جایی که بود بازگردانیم؛ و اصلاح را در شهرها ظاهر سازیم تا بندگان ستم دیده ات در امان باشند و حدود ضایع گشته ی تو اقامه شود…)

••دوازدهمین شاخص:
[ مداومت و همت گرایی ]
✓(ذره را تا نبود همت عالی حافظ/
طالب چشمه ی خورشید درخشان نشود) «حافظ»

+(لیس للانسان الا ما سعی- و اینکه برای انسان جز حاصل تلاش او نیست) «سوره نجم/۳۹»

+(ارزش هرکس به اندازه همت او و راستگویی و صداقت هرکس به اندازه ی شخصیت اوست…)

+(بهترین همت ها؛ بزرگترین آنهاست)

+(تلاش و پایداری انسان ها به اندازه ی همت آنان می باشد…)

••سیزدهمین شاخص:
[رأفت و رحمت گرایی]

+(قلبت را لبریز ساز از رحمت به مردمان؛ و دوستی ایشان و لطف به آنان…)

+(دل های آدمیان رمنده است؛ پس هرکه با آن الفت برقرار سازد؛ روی بدو نهد…)

+(دوستی ورزیدن با مردمان نیمی از خرد است…)

••چهاردهمین شاخص:
[شجاعت و قاطعیت]+ [ صداقت و شفافیت گرایی]

+(شجاعت؛ یکی از دو عزت و آقایی است…)
+(همانا مالک؛ در برندگی و قاطعیت؛چون شمشیری از شمشیر های خداوند است که تیزی آن کند نمی شود و به هرکجا که فرود آید بی اثر نمی گذارد…)

+(آنجایی که جز با شدت عمل؛ کار پیش نمی رود؛شدت و قاطعیت را به کار بند…)
———————————–

+(نجات و رستگاری؛در راستگویی و صداقت است)
+(راستگویی؛مایه ی صلاح هر چیز است)
+(نجات و کرامت؛در پرتو صداقت به دست می آید)

••پانزدهمین شاخص:
[حسن گرایی/حسن شهرت و سابقه]

+( در حوزه ی مدیریت خود؛ با افراد اصیل و خانواده های صالح و خوش سابقه پیوند برقرار نما و سپس با مردمانی که دارای صفاتی چون رشادت؛شجاعت؛سخاوت و بزرگواری هستند معاشرت و ارتباط برقرار کن؛
زیرا چنین افرادی؛منبع کرامت و شاخه های درخت فضیلت می باشند…)

••شانزدهمین شاخص:
[تجربه گرایی و تخصص گرایی]

+(کار عاقلانه؛نگهداری تجربه هاست)

+(بر تو باد به همنشینی با صاحبان تجربه؛ چرا که آن ها با گران‌ترین قیمت تجربه ها را به دست آورده و تو؛ به ارزان ترین قیمت از آن ها فرا می گیری)
+(اوج خردمندی؛حفظ و نگهداری تجربه هاست)

+(سزاوارترین افراد برای اداره ی کشور؛ داناترین و تواناترین آن ها به احکام الهی در مسائل رهبری و مدیریت است…)

••هفدهمین شاخص:
[میانه روی و اعتدال گرایی درامور]

+(هرکه خواهان سلامت است؛باید میانه روی پیشه کند)

+(اعتدال و میانه روی؛دارایی اندک را افزایش می دهد)

+(و باید از کارها آن را بیشتر دوست بداری که در جهت حق از همه ی آن ها میانه تر باشد)

+(زنهار از شتاب کردن به کارها پیش از رسیدن هنگام آن ها؛و سستی در آن ها هنگام دست دادن آن ها؛با ستیزیدن در باره ی کارها به هنگامی که ناشناخته اند؛
یا سستی کردن در آن ها هرگاه روشن و آشکار باشند)

••هجدهمین شاخص:
[مشورت و مشارکت گرایی]

+(پیروزی در سایه ی دور اندیشی است و دور اندیشی
به جولان رای است و رای هم به نگهداری اسرار و رازهاست)
+(هرگاه در کارمهمی که برایت پیش آمد نیاز به مشورت داشتی؛ نخست با جوانان مشورت کن زیرا آنان نیز هوش تر و در فهم مطالب سریع ترند؛ سپس از کهن سالان و پیران بخواه تا آنان چاره جویی نموده و بهترین را برگزینید چراکه آن ها تجربه شان بیشتر است)

+(شایسته خردمند است که رای خردمندان را به رأی خود بیفزاید و دانش دانشمندان را به دانش خود منضم نماید)

••نوزدهمین شاخص:
[پروا داری؛حریم داری و حرمت گرایی]

+( دانا کسی است که قدر خود را بشناسد و در نادانی انسان همین بس که قدر خویش را نشناسد…)
+(کسی که قدر و ارزش خود را نشناخت؛تباه گشت)

+( به خدا سوگند؛ اگر هفت اقلیم را با آنچه زیرآسمان هاست به من بدهند،برای این که درحق مورچه ای خدای را نافرمانی نمایم و پوست جویی را از دهانش بربایم؛چنین نخواهم کرد)

••بیستمین شاخص:
[مسؤلیت و امانت گرایی]

+(مدیریت و حکمروائی برای تو طعمه نیست؛بلکه آن مسؤلیت در گردن تو امانت است…
وظیفه نداری در کار مردم، به میل خواسته ی شخصی عمل کنی و یا بدون ملاک معتبر و فرمان قانونی،
به کار بزرگ دست بزنی؛اموالی که در دست اوست از آن خداوند است و تو خزانه دار آن هستی…)

• منبع خبر : نصیر بوشهر