نصیربوشهرآنلاین ـ حسین لطفی نیا نویسنده،منتقد ادبی:

🔸 *گویش دشتی* که از گویش های متمایز در جنوب غرب ایران است، بر اساس نظرات صاحب‌نظران و پژوهش‌گران ، دارای واژه ها و ساختار دستوری ویژه ای است که بسیاری از ویژگی های زبان *فارسی میانه* را با خود به همراه دارد و *کوله بار فرهنگ تبار و نیاکان را به دوش می کشد .*
🔸 استاد *بشیر علوی* در بررسی یکی دیگر از واژه های دیرین این گویش شیرین به کندوکاو واژه *«مزی»* در *گویش دشتی* و همپایگی این واژه با واژه ی *«مسکامن»* در *گویش تنگسیری* پرداخته است.
🔸 ایشان در این مقاله البته در کاوش واژه ی *«میسکامن»* اطلاعات بیشتری نسبت به مزی می دهد و بر این باور است که واژه *«میسکامن»* از سه بخش میس+ کام + شناسه تشکیل شده و بن مایه این فعل ، فعل *«میستان»* و *«کامستن»* است. که مفهوم آن خواستن و میل داشتن و قصد کردن است.
🔸 با وجود اینکه گویش دشتی و تنگسیری نزدیکی دیرینه و تنگاتنگی باهم دارند به طوری که از بسیاری جهات مرز ویژه ای ندارند و شاید بتوان این دو را دو خواهر همسان و یا گونه ای از یکدیگر تلقی کنیم. اینجانب چون اشراف تخصصی به ویژگی های دستوری تنگسیری ندارم پژوهش جناب دکتر علوی را با تمام‌ جان می پذیرم اما آن چه برای بیان ، به نظرم می رسد این است که پایه و هسته اصلی این فعل *«مس»* یا *«مز»* باشد و *«کا»* *پسوند نشانه ی گویش* است و *«م»* ، *شناسه* است و *«ن»* نشانه *زمان فعل* است.

🔸 *«مزی»* یا گاهی *«مزبی»* در *گویش دشتی* به معنی فعل خواستن ، قصد کردن و طلب کردن است که هم برابر با واژه « *want* » و هم معنی و مفهوم واژه « *will* » را در خود دارد و نیز هم سنگ واژه « *wish* » در زبان انگلیسی است. اما این فعل *فقط و فقط* وقتی با زمان *گذشته استمراری* بیاید به صورت *«مزی»* می آید

*ام‌مزی* : می خواستم
*ات مزی* : می خواستی
*اش‌مزی* : می خواست

*امو‌مزی* : می خواستیم
*اتو‌مزی* : می خواستید
*اشو‌مزی* : می خواستند

🔸حال آن که این فعل در زمان حال به صورت « *میٖت* » در می آید
*ام میٖت* : می خواهم
*ات میٖت* : می خواهی
*اش میٖت* : می خواهد

*امو میٖت* : می خواهیم
*اتومیٖت* : می خواهید
*اشومیٖت* : می خواهند

🔸به هر حال با دانستن اینکه بخش پیشین این واژه ها یعنی ( *ام ، ات ، اش ، امو ،اتو* و *اشو* ) ، *شناسه فعل* هستند که در افعال *کنایی* یا *ارگاتیو* و به طور ویژه در *گویش دشتی* پیش از بن فعل می آید ، *«مزی»* به عنوان *بن فعل* در فعل *زمان گذشته* و‌
« *میٖت*» به عنوان *بن فعل* در فعل *زمان حال* به معنی خواستن است که هم چیزی را طلب کردن شامل می شود و هم البته همانند *will* در زبان انگلیسی می توان از آن به عنوان فعل کمکی استفاده کرد
مثال ؛
*اش میٖت بیشیت* : می خواهد برود

🔸همه این موارد را از این‌جهت عرض کردم که به این مفهوم تکیه کنم که در این فعل *«میس/ مزی / میت»* بن فعل است که بر اساس پژوهش و نظر جناب استاد بشیر علوی در اصل همان فعل « *میستن* » در زبان فارسی میانه است و هم معنی فعل خواستن در زبان فارسی امروز است.
و سایر بخش ها که در صرف این فعل می بینیم وابستگان فعل هستند که معنای زمان و شخص فعل را در خود دارند.

🔸 بی گمان ریشه یابی و واژه شناسی و ساختارشناسی این واژه ها کمک بسیاری به نگهداری فرهنگ غنی نیاکان ما می کند و هم به تقویت زبان امروزی فارسی بر پایه ادبیات ارزشمند گذشتگان یاری می رساند ، که بر خود لازم می دانم از استاد ارجمند و فاضل دانشمند جناب دکتر بشیر علوی و همه بزرگانی
که همت گمارده اند و در این راه قدم گذارده‌اند و جوهره دانش خود را به قلم نگاشته‌اند سپاسگزاری می کنم و نام مانای استاد سیدکوچک هاشمی زاده را تا همیشه گرامی می داریم.
و می دانم در جایی که این بزرگان قدم و قلم زده اند، تلاش افرادی مثل من ، مانند خرما به دشتستان بردن است و به گفته فردوسی بزرگ؛

سخن هر چه گویم همه گفته اند

بَرِ باغ دانش همه رُفته اند

• منبع خبر : نصیر بوشهر آنلاین