نصیربوشهر – مرتضی خضری:

در پیچ و خم دجله همان جایی که تاریخ بشر آغاز می‌شود و آرام آرام ورق می‌خورد، سرسبزی خاصی‌ست؛ در کنار این سرسبزی، طاقی‌ست که تاریخ بنای آن به ۱۷۰۰ سال پیش باز می‌گردد.

وقتی هخامنشیان در مقابل اسکندر مقدونی شکست را پذیرفتند حکومت سلوکیان در کشوری که ارباب دنیا بود، آغاز شد. با آغاز حکومت سلوکیان در سال ۳۱۲ قبل از میلاد، شهری به نام سلوکیه در مجاورت دجله ساخته شد. پایان حکومت سلوکیان را اشکانیان در ۶۳ سال قبل از میلاد، رقم زدند. با سقوط سلوکیه و آغاز حکومت اشکانیان بار دیگر پهناورترین امپراتوری جهان شکل گرفت. اشکانیان در نزدیکی سلوکیه شهر کتسپون یا تیسپون(تیسفون) را ساختند. بین این دو شهر تنها رودخانه دجله قرار داشت. تیسفون در زمره هفت شهری‌ست که مجموع آن به مدائن مشهور است.
در عریض و طویل‌ترین کشور جهان جنگ تمامی نداشت و نبردهای درونی و بیرونی عامل مهمی در تغییر فرمانروایان و مرزها بود. سلسه‌های مختلفی از اریکه قدرت به زیر آمدند و مرزها هر روز پس و پیش می‌شدند. حکومت اشکانیان پرقدرت بود ولی پایدار نماند. اردوان پنجم آخرین پادشاه اشکانی در مقابل اردشیر بابکان سر سلسله ساسانیان در سال ۲۲۴ میلادی شکست خورد تا امپراتوری پارت‌ها به پایان راه برسد و امپراتوری ساسانی، سکه بزند. ساسانیان خیلی زود راهی تیسفون شدند و از بین دو شهر سلوکیه و تیسفون در غرب و شرق دجله، تیسپون (تیسفون) را برگزیدند و این شهر پایتخت ساسانیان شد. ساسانیان در دل این شهر سازه با ابهت طاق کسری را بنا کردند؛ چهارمین سلسله پادشاهی ایران با اتصال هفت شهر تیسفون، رومگان، درزنیدان، سلوکیه، ولاش‌آباد، ماحوزی و اسپانبر یکی از باشکوه‌ترین پایتخت‌های تاریخ را که به (مدائن) مشهور شد به وجود آورند و با برج و بارو آن را مستحکم کردند.
امپراتوری ساسانیان در درون شهر تیسفون بنای طاق کسری را گذاشتند و بیش از ۴ سده بر قسمتی از جهان حکم راندند. این امپراتوری با بر تخت نشستن یزدگرد سوم مشکلات جدیدی را تجربه کرد. جوانی یزدگرد و قدرتمند شدند موبدان کشور را از درون دچار بحران کرد. زمانی که ایرانیان از قضاوت‌های ناعادلانه مغ‌های(موبد، روحانی) زرتشتی و مالیات‌های بی‌حساب و کتاب به تنگ آمدند، اعراب نیز برای گسترش دین اسلام لشکری گران تهیه کردند و مرزهای ایران را مورد حمله قرار دادند. اعراب که از قدرت امپراتوری ایران وحشت داشتند در چند نوبت حملاتی را به مرزهای ایران انجام دادند. با همین حملات بود که اعراب به مشکلات درونی پهناورترین کشور جهان، آگاهی یافتند. وقتی از هم گسستگی درونی ایران برملا شد حمله نهایی اعراب نیز جهت گسترش اسلام آغاز گردید. مهم‌ترین جنگ ایران و اعراب مسلمان در محلی به نام قادسیه رخ داد و بعد از چهار روز جنگ، درفش کاویانی به زمین افتاد و شکست ایران قطعی شد. با اتمام جنگ قادسیه و شکست ساسانیان، تیسفون دیگر پایتخت نبود و صدای اذان از بلندای طاق کسری به گوش می‌رسید.
با آغاز حکومت اسلام در آخرین مرزهای غربی ایران سنگ‌های گران طاق کسری جهت ساخت بناهای حکومتی در آن منطقه به غارت رفت. طاق کسری شاهد حکومت پادشاهان مقتدری بود ولی به مرور از بلندای خود ظهور کوفه و بغداد را نیز نظاره‌گر شد.
طاق کسری با سقوط فرمانروایش تنها شد اما پا بر جا ایستاد تا شکوه و جلال اشکانیان و ساسانیان فراموش نشود.
به دیدن طاق کسری رفتم؛ با دنیایی از اضطراب و دل‌تنگی، هنوز هم طاق پا بر جا بود. دیگر خبری از هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان نیست و از آن شیر یال و کوپال دار تنها گربه‌ای بر صفحه‌ی جغرافی به جا مانده است.

طاقی که پایتخت ساسانیان بود و مدائن به گردش می‌گردید در جنگ‌زده‌ترین کشور دنیا تنهای تنها سر به آسمان می‌ساید و ساکنین مدائن آن را نماد «حرامی » می‌دانند. مهم‌ترین بنای تاریخی در کشور عراق در فاصله ۵۰۰ متری مقبره سلمان فارسی قرار دارد. برای ورود به مقبره سلمان با نیروهای امنیتی بسیاری روبرو می‌شوم. وقتی می‌پرسم این‌جا مقبره سلمان فارسی‌ست؟، با پاسخ جالبی روبرو می‌شوم؛ نیروهای امنیتی که اندکی هم آشفته و عصبانی شده‌اند، تذکر می‌دهند که این مقبره «سلمان پاک» است. درمی‌یابم این‌جا نباید از پسوند فارسی برای سلمان استفاده کرد. از درب پشت مقبره سلمان فارسی راهی طاق کسری شدم. طاقی را دیدم که سایه سر یکی از بزرگ‌ترین سلسله‌های پادشاهی در ایران بود. خرابه را از دور دست دیدم، سربه فلک کشیده و مغرور، قدم به قدم نزدیک شدم تا سایه آن را بر سرم حس کردم، شکوهی از معماری و خلاقیت. عظمت این سازه‌ی طاق در طاق، سرم را به طاق آسمان کوبید. طاق با عظمت کسری با چهار ردیف سنگ هم‌چنان استوار ایستاده بود. در زیر این طاق بیش از ۶۰۰ سال پادشاهان اشکانی و ساسانی حکم رانده بودند.
درست در مقابل طاق کسری به فاصله ۱۰۰۰ متری سازه‌ای آجری دیده می‌شود که به گفته ساکنین محلی صدام حسین دیکتاتور عراق دستور ساخت آن را داده بود. این بنا ساخته شد تا صدام بعد از فتح ایران مجسمه خود را به عنوان سردار قادسیه بر بلندای آن نصب کند. صدام قصد داشت با ساخت این بنا، شکست ایرانیان را در جنگ «قادسیه» با شکست در جنگ تحمیلی که در بین اعراب شمال عراق به «قادسیه صدام» مشهور است برابر کند اما در دومین جنگ طولانی‌ قرن بیستم شکست سنگینی را متحمل شد. این بنا نیمه‌ تمام باقی مانده است.

اگر قصد دیدن طاق کسری را دارید به صورت گروهی مسافرت کنید. برای رفتن به مدائن به دلیل نبود پل در نزدیکی شهر مدائن باید از بغداد عبور کنید. در مسیر مدائن از شهرهای باستانی بابل و حله نیز گذر می‌کنید. جالب‌ست بدانید طاق کسری تنها یک نگهبان دارد که این نگهبان هم در بیشتر اوقات در سایه طاق کسری لم داده است.

طاق کسری در مدائن و طاق بستان در کرمانشاه هر دو مربوط به دوره ساسانیان است.

• منبع خبر : نصیر بوشهر