مسلما پیوند با خویشاوندان به خصوص پدر و مادر یکی از راه های مهم رشد و تعالی و تقرب به خدای سبحان است که دارای اجر و پاداش مادی و معنوی فراوانی می باشد، قطع ارتباط با خویشان نوعی پیمان شکنی با خداست، چنان که کسی قطع کننده پیوند خویشاوندی را نزد پروردگار منفور است، خدای بزرگ در سه جای قرآن چنین شخصی را لعن و نفرین کرده است (۱) در فقه نیز قطع رحم از گناهان بزرگ به شمار امده است (۲) از عوامل سریع نابودی بشر معرفی شده است(۳)
خدای مهربان در این باب می فرماید: یاد کن هنگامی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشاوندان و…. نیکی کنید(۴)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: آیا شما را به برترین انسان های دنیا و آخرت از نظر اخلاق راهنمایی نکنم؟ گفتند: آری. فرمود: کسی است که با قطع کننده پیوند بپیوندد.(۵)
پیامبر اکرم (ص) در جای دیگر می فرماید؛ هرکس از تاخیر اجل و گسترش روزی خود خوشحال می‌شود پس از خدا پروا کند و صله رحم کند؛( ۶) همچنین می فرماید: کسی که از عمرش جز سه سال نمانده باشد با صله رحم خدا عمرش را به ۳۳ سال امتداد می بخشد.(۷)
در روایت دیگری از پیامبر چنین امده است که: هر کس برای من یک عمل را ضمانت کند من برایش چهار چیز را ضمانت می کنم: هرکس صله رحم کند خدا او را دوست بدارد و روزی وی را گسترش دهد و عمرش را فزونی بخشد و او را به بهشتی درآورد که وعده داده است.(۸)
امام محمد باقر در این باره (ع) می فرماید: صله رحم موجب پاکی اعمال و رشد دارایی، دفع و بلا، آسانی حساب و تأخیر اجل می‌شود.(۹)

صله رحم و پیوند با هر خویشاوندی باید متناسب با شآن او باشد، چنان که گاه تنها به سلام کردن به او یا پاسخ نیکو دادن به سلام اوست، زیرا وی به کمک مالی نیازی ندارد. برخی از مصادیق صله رحم عبارت اند از؛ ترک آزار خویشاوندان، سلام و تکریم، اطعام گرچه به جرعه‌ای آب باشد، عیادت بیمار، شرکت در مراسم عزا، زیارت و دیدار، هدیه دادن و تامین نیازهای آنان پیش از دیگران.
رسول خدا (ص) می فرماید: ای صاحبان خویشاوندی! با همدیگر دیدار کنید؛ ولی همسایه نشوید و به همدیگر هدیه دهید، زیرا زیارت و دیدار، دوستی را محکم می‌کند و همسایگی ممکن است موجب گسستگی پیوند شود و هدیه، خوی آدمی را نرم میکند.(۱۰)

خدای سبحان فرمود: سفارش ما به انسان این بود که به وی فرمان دادیم که پدر و مادرت را سپاسگزار باش، همان گونه که فرمانش دادیم که مرا شکرگزار باش، مبادا فرمان نبری و سپاسگزاری نکنی، که بازگشت همگان به سوی من است. و اگر پدر و مادر تلاش کردند که چیزی را که بدان علم نداری از آن روی که وجود ندارد شریک من سازی از آنان پیروی مکن. البته در کارهای دنیا با آنان به نیکی معاشرت کن.(۱۱)
هم چنین از رسول گرامی(ص) روایت شده است: پنج دانه خرما یا پنج گرده نان یا پنج دینار و درهمی که انسان به دست می آورد و می خواهد آن را مصرف کند. با ارزش ترین انفاق ها آن است که به والدین خود انفاق کند. دوم بر خود و خانواده‌اش. سوم به نزدیکان تهیدستش. چهارم به همسایگان فقیر. و پنجم در راه خدا از نظر پاداش کمترین است(۱۲)

حضرت علی (ع) در این باره می فرماید،: برای کسی که در غیر راه حق احسان کند و به غیر مستحق ببخشد از آنچه بخشیده حظ و بهره ای نیست مگر تمجید و ستودن مردم فرومایه و بدکار و گفتار نادانان درباره او مادامی که به ایشان بخشش می نماید، چه بسیار جواد و بخشنده است و حال آنکه در حقیقت جودی نکرده بلکه مال خود را تلف و اسراف نموده و در راه خدا بخل ورزیده است، مالش را بیجا و در غیر رضای حق صرف کرده و چنین شخصی از یاران شیطان است.
پس به کسی که خداوند ثروتی عطا فرموده، باید با آن مال خویشان را کمک و یاری کند، و از آن مال آشنایان را مهمانی شایسته نماید، و با آن اسیر و گرفتار را رهایی بخشد، و از آن به درویش و وام دار عطا کند، و باید شکیبایی ورزد بر ادای حقوق واجبه و دفع حوادث و پیش امدها، و این ها را برای به دست آوردن ثواب و پاداش الهی بنماید پس پیروزمند شدن با این بخشش ها در دنیا باعث بزرگ شدن و خوش نام بودن نیکی، و در آخرت وسیله رسیدن به درجات عالیه است اگر خدا بخواهد. (۱۳)
همچنین در جایی دیگر می فرماید؛ ای مردم ؛ هیچ کس از طایفه و خویشان خود بی نیاز نیست هرچند صاحب مال و دارایی باشد و به دست و زبان آنها که از او دفاع و یاری نمایند حاجت دارد و نزدیکان شخص برای حفظ الغیب او مهم ترین اشخاصند و بهتر می توانند پراکندگی و گرفتاری او را مرتفع سازند و در هنگام سختی و پیشامدهای ناگوار اگر برای او پیش آید بر او از (بیگانگان) مهربان ترند و نام نیکو که خداوند به شخص در میان مردم و عطا فرماید بهتر است برای او از ثروت و دارایی که برای دیگران به میراث گذارد ، زیرا نام نیکو در میان مردم سبب می‌شود که از خویشان و بیگانگان هر که بشنود برای او طلب مغفرت کند و اما ارث فقط بارث برنده نتیجه می بخشد، پس از صرف مال در طلب ذکر جمیل و نام نیکو برای شخص بهتر است از باقی گذاردن مال و ثروت برای وارث.(۱۴)
از بهترین عمل ها خوشحال کردن مومن است یعنی دین وی را ادا کنی، حاجتی از او بر آوری یا محنتی از او برطرف کنی.( ۱۵)

۱- سوره بقره، سوره رعد، آیه ۲۵؛ سوره محمد آیات ۲۲‐۲۳
۲‐ تحریر الوسیله، ج۱، ص ۲۷۴
۳‐ علل الشرائع، ص ۵۸۴
۴‐ سوره بقره آیه ۸۳
۵‐ الزهد. ص۳۹
۶‐ الزهد، ص ۳۹
۷‐ تفسیر العیاشی، ج۳، ص۲۲۰
۸‐ عیون اخبار الرضا(ع) ج۲، ص۳۷
۹‐ الکافی، ج۲،ص۱۵۰
۱۰‐ مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۰۵
۱۱‐ سوره لقمان، آیات۱۴‐۱۵
۱۲‐ الکافی، ج۵، ص۶۵
۱۳- خطبه ۱۴۲ نهج البلاغه
۱۴‐ خطبه ۷۵ نهج البلاغه
۱۵‐ نهج الفصاحه ۳۰۴۰

• منبع خبر : نصیر بوشهر