از: نمایندگی سیاسی بریتانیا مقیم بوشهر
تاریخ: [ناخوانا‌]
به: نمایندگی بریتانیا مقیم بحرین

کدخدای کرّی از دوستان مرحوم رئیسعلی بوده و با ما دشمن است.
درپاسخ به سوال دیگر شما [باید بنویسم] همان‌طور که می‌دانید، دشتی، منطقه بسیار بزرگی است که در ساحل، از کلات تا نزدیکی کنگون [کنگان] و تا آن سوی کوه‌ها ادامه دارد. حاکم اسمی آنجا، پیرمردی هفتاد و چند ساله به نام جمال‌خان است که در خورموج سکونت دارد. او تمام نفوذ خود، بر قلمروش را از دست داده است. حسین‌خان، عموزاده جمال‌خان است و در کاکی، بالاتر از رودخانه مند سکونت دارد. او سال‌هاست که با جمال‌خان اختلاف دارد و مستقل عمل می‌کند. حسین‌خان، یک یا دو برادر دارد که از سایر خوانین دشتی فعال‌تر هستند.
خنسیر، عنوان گروهی از مردم دشتی است که در زمین‌های پایین‌دست نزدیک به ساحل سکونت دارند. همان‌طور که به تنگستانی‌هایی که در بخش ساحلی تنگستان ساکن هستند، تنگسیر گفته می‌شود. ما دو فرستاده ویژه نزد او( حسین خان) اعزام کردیم، او و کدخدایانش توافق‌نامه‌ای امضا کردند که قبل و در خلال اشغال، با واسموس یا تنگستان هیچ گونه ارتباطی نداشته باشند، همچنین به مقابله با آن دسته از رؤسای دشتی بپردازند که به تنگستان در برابر ما کمک می‌کنند و در عین حال از دشمنان خودشان نیز محسوب می‌شوند. اگرچه او تاکنون اقدام محسوسی نداشته، اما ظاهراً در مهار و کنترل دشتی‌ها مؤثر بوده است. ما هم برایش مهمات ارسال کرده‌ایم.
طاهری جنوب کَنگون قرار دارد و جزو دشتی نیست. این منطقه تحت حکومت یک رهبر عرب-ایرانی به نام شیخ محمد احمد خلفان(؟) است. این بندر از اهمیت نسبی برای مناطق داخلی برخوردار است و در گذشته جایگاه مهم‌تری داشت. حتی امروزه بازرگانان از امکان استفاده از آن برای ارسال کالا به شیراز سخن می‌گویند. اما نخل تقی در اینجا تأثیری بر ما ندارد.
رونوشت مکاتبات با وزیرمختارمان در تهران را ارسال می‌کنم که نشان می‌دهد طبق دستورالعمل رسمی، باید مانع ورود کالا به مناطق تحت کنترل مخالفان از جمله شیراز بشویم. تغذیه کردنِ دشمن، فایده‌ای ندارد. بازرگانان شیرازی حالا که بانک انگلیسی‌ها [دیگر] اینجا نیست، به نظر می‌رسد اصلاً برایشان مهم نیست چه کسی قدرت را در دست داشته باشد، فقط برایشان مهم است که کالاهای مورد نیازشان – که واقعاً به آن محتاجند – را دریافت کنند و کسب‌وکارشان رونق بگیرد. (راستش را بخواهید، اگر حالا که بانک تعطیل است کالاهایشان را بگیرند، احتمالاً پولی نمی‌توانند پرداخت کنند). حال اگر کالاهای مورد نیازشان را به دست نیاورند، آنوقت است که غوغا به پا می‌کنند و تازه متوجه می‌شوند که منبع واقعی تأمین مایحتاجشان کیست!
این تلگرام‌ها ممکن است در نظارت شما بر محموله‌هایی که از بحرین خارج می‌شود و اجرای اقدامات سرکوبگرانه مفید واقع شوند. در مورد زایر غلام و زایر حسین، به یاد دارم که طبق (d/o) به شما اشاره کردم که حاجی زایرحسن گفته بود آن‌ها را به بحرین خواهد برد و ضامن رفتارشان خواهد بود. (من هم قبلاً به این دو نفر هشدار داده بودم که در طول دوران اشغال، بوشهر را ترک کنند.) درست در زمانی که این توافق صورت گرفته بود، مقامات نظامی دخالت کردند و آنها را تبعید نمودند و حتی حاجی زایرحسن را نیز به دلیل ارتباط با این افراد زندانی کردند. وقتی زایرغلام به بصره رسید، ویلسون قصد آزادی آنها را داشت، اما من به او گفتم که توافق اولیه این بوده است که آنها تحت نظر حاجی زایرحسن به بحرین فرستاده شوند و ظاهراً او هم قصد داشت همین طرح را اجرا کند؛ اما ضرورت داشت هنگام حرکت آ‌نها شما را مطلع نماید.

ترجمه دکتر غلامرضا زائری