قسمت پنجم

از: آقاعلی دشتی مدیر [گمرک] لاور، ساحل دشتی، لاور
به: عالیجناب اچ. جی. چیک، دارنده نشان سلطنتی، مقیم بوشهر
5 صفر/ 13 دسامبر 1915م.

1- از روزی که به بندر لاور رسیده‌ام، هیچ قایقی با گرفتن جواز عازم بحرین نشده است؛ مگر دو قایق که از خور خان گوسفند، گاو و شاهین بارگیری کرده و به بحرین رفتند. آنها در بازگشت کالاهای قاچاق آورده بودند. حرکت و بازگشت آنها بدون جواز یا مجوز بود. این که چطور طبق توافقی که در گفتگوی ما یاد شد، در بحرین توقیف نشده‌اند، برای من شگفت‌انگیز است.
2- در مورد خصومت‌های موجود در منطقه دشتی، [باید بنویسم که] با وجود تمام تلاش‌ها و تمایل شدید بدخواهان برای تخریب روابط میان حسین‌خان و قبایل تحت فرمان او، توطئه‌های فتنه‌جویان توسط تدابیر هوشمندانه زایرعبدالله‌خان و فقیه‌محمدخان خنثی شده است. اکنون، جناح‌های متخاصم پیوسته خواستار برقراری صلح عمومی هستند تا هر یک در محل سکونت خود باقی بمانند. از آنجا که این رویکرد با منافع حسین‌خان در تضاد است – چرا که برخی از املاک او تحت کنترل آنان قرار داشت – او با این پیشنهاد موافقت نکرده است. این مسئله موجب بروز کدورتی اندک میان او و فقیه زین‌الدین شده است؛ اگرچه ظاهراً به توافق پیشین خود پایبند هستند، اما در باطن روابط خوبی ندارند و به زودی جناح‌های مخالف از این وضعیت سوء استفاده کرده و کدورتی پایدار میان آنان ایجاد خواهند کرد.
در این برهه حساس، بسیار ضروری است که شما به حسین‌خان یاری رسانده و با او با مهربانی رفتار کنید. همچنین باید به سرعت، یا زایرعبدالله‌خان یا فقیه‌محمدخان را برای چند روز به منطقه دشتی اعزام نمایید تا امور میان آنها را سامان داده و مانع از دسیسه‌چینی گروه‌های مخالف شوند.
این مسئله از بالاترین اهمیت برخوردار است و اقدام فوری در این زمینه بسیار به‌جا خواهد بود. اگر در این کار کاهلی شود، ممکن است اوضاع در دشتی به مرحله‌ای غیرقابل جبران برسد. بنابراین، اعزام فوری یکی از این دو نفر کاملاً ضروری است.
3- چند روز پیش، مردم یکی از طوایف مسیله که در خدمت حسین‌خان هستند، خانه فردی به نام حاج‌علی را محاصره کردند. این شخص که ساکن یکی از روستاهای مسیلِه بود، از خویشاوندان زایرمحمد حاج‌صالح محسوب می‌شد و به دشمنان حسین‌خان یاری می‌رساند. مهاجمان، هم خود حاج‌علی و هم پسرش را کشتند و چند روز متوالی روستای مذکور را در محاصره شدید قرار دادند، اما سرانجام به علت کمبود مهمات ناچار به عقب‌نشینی شدند.
4- زایرخضر، شیخ‌حسین و واسموس، با ارسال نامه‌هایی به تمامی سران دشتی اعلام کرده‌اند که صولت‌الدوله به قصد یاری رساندن به دولت بریتانیا و تصدی مقام حکمرانی، عازم دشتی و تنگستان است و این موضوع، موجب نابودی سران و مردم دشتی خواهد شد و در این راستا از سران دشتی درخواست کرده‌اند که هر چه زودتر ۵۰۰ نفر تفنگچیِ مجهز، به تنگستان اعزام کنند تا مانع حضور صولت‌الدوله شوند. عبدالحسن و زایرمحمد قصد داشتند به آن‌ها بپیوندند، اما حسین‌خان یک برخورد نظامی را رقم زد و این دو نتوانستند حرکت کنند. این نشان می‌دهد که حسین‌خان تا حد امکان از رفتن حتی یک نفر به تنگستان جلوگیری می‌کند.
اما ضروری است که در اسرع وقت، یا زایرعبدالله‌خان یا فقیه‌محمدخان را اعزام کنید تا مانع از درگیری میان هواداران حسین‌خان شده و امور را به نحو مطلوب سامان دهند.
5- قایق‌های مدمری [روستای محمدعامری] و دِلواری در حال حمل و قاچاق مقادیر زیادی کالا از بحرین هستند: قیمت چای در تنگستان به شدت کاهش یافته است. این قایق‌ها به طور مداوم در حال جابه‌جایی کالاهای قاچاق بین بحرین و این منطقه هستند.
6- مردم بارکی، به ویژه رئیس‌غلامعلی، بر اساس گزارش‌های مُدیر [گمرک] آن منطقه، رفتار بسیار شایسته‌ای داشته‌اند. زایر خضر، چه در نوشته‌ها و چه به صورت شفاهی، به طور آشکار دشمنی خود را نسبت به آنان ابراز می‌کند، اما آنان توجهی به این موضوع نشان نمی‌دهند.

ترجمه: دکتر غلامرضا زائری
.