نصیربوشهرآنلاین – مهدیس غنی‌زاده:

فرار مغزها اغلب زمانی رخ می دهد که جوانان از کشورهای جهان سوم به اروپا و ایالات متحده مهاجرت می کنند تا به دانشگاه بروند و پس از فارغ التحصیلی به جای بازگشت به کشورشان در همان جا باقی می مانند.
عارضه (پدیده) مهاجرت نخبگان از دید آسیب‌ شناسان به‌ نوعی استثمارشدگی کشورهای جهان سوم، از سوی کشورهای توسعه ‌یافته به شمار می‌رود و به‌عنوان مخرب ‌ترین بحران اجتماعی شناخته ‌شده است، نخبگان یا به عبارت بهتر، برترین‌های علمی در هر کشوری سرمایه‌های آن کشور محسوب می‌شوند و در کشور ما هم این افراد مستثنی نیستند اما متاسفانه هرساله شاهد مهاجرت این قشر سرآمد علمی هستیم که تبعات بسیاری برای کشور داشته و خواهد داشت. هیچکدام از دولتها با وجود تمام شعارهایی که دادند، موفق نشدند سیاستی را در این زمینه پیشنهاد کنند و یا کاراثر بخشی انجام دهند. اوضاع سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایران، وضعیت کار تحقیقی، فقر دانشگاه ها و عدم ارتباطشان با دنیای علمی و مسائل اقتصادی، از علل عمده ی فرار مغزها از ایران می ‌‌باشد.
مهم‌ترین دلایل مهاجرت نخبگان را می‌توان در مواردی مانند یافتن شغل مناسب با درآمد بالا، ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و با کیفیت بهتر، کسب ارزش و منزلت اجتماعی، ارتباط داشتن با نهادهای فکری گوناگون، برخوردار شدن از آموزش با کیفیت بالا و برخوردار شدن از برنامه‌های درسی انعطاف‌پذیرتر جست‌وجو کرد. به‌طورکلی مهاجرت نخبگان را می‌توان در دو بعد عوامل درون ‌زایی و برون ‌زایی دسته‌ بندی کرد:
مهم‌ترین عوامل درون‌ زایی در مهاجرت نخبگان عبارتند از: درآمد مالی پایین، نبود فرصت مناسب برای رشد خود و خانواده، عدم مشارکت در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، کاهش استاندارد‌های زندگی، عدم برخورداری از آموزش با کیفیت بالا، عدم برخورداری از منزلت اجتماعی و عدم مهیاکردن بستر مناسب برای خلاقیت همچنین مهم‌ترین عوامل برون‌زا در مهاجرت نخبگان عبارتند از:
بهره‌ مندی از امکانات مالی و مادی مناسب، برقراری ارتباط با نهاد‌های فکری گوناگون، حمایت‌های مالی از نخبگان، تخصیص بودجه مناسب برای کارهای پژوهشی، منزلت اجتماعی بالای نخبگان در کشور‌های مقصد، آزادی‌های اجتماعی، علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ساختار مناسب رشد در کشور مقصد. کشور‌های درحال‌ توسعه با توجه ویژه به مسائلی مانند:
فراهم کردن امکانات و تجهیزات مناسب، به ‌روز و با کیفیت، فراهم کردن امکانات بورس تحصیلی، تجاری ‌سازی علم، دانش و فناوری، مشارکت دادن نخبگان در نظام تصمیم‌ گیری، به وجود آوردن شرایط مطلوب زندگی برای نخبگان، ارتقای منزلت اجتماعی، حمایت از طرح‌های پژوهشی و برنامه‌ ریزی برای اشتغال نخبگان در حین تحصیل و بعد از فارغ‌ التحصیلی می‌توانند آمار مهاجرت نخبگان را کاهش دهند.
همانطور که گفته شد، فرارمغزها به دلایل مختلفی صورت می گیرد، مغز هایی که فرار
را بر قرار ترجیح می دهند، در بیشتر مواقع با هدف ادامه تحصیل کشور مبدا را ترک
می کنند وهنگامی که در مقام مقایسه، مبدا و مقصد را در دو کفه ترازو می گذارند،
برخورداری از درآمد بالا، امکانات و رفاه بیشتر را به دوری از خانواده و وطن ترجیح
می دهند و وطن خود را برای همیشه ترک می کنند.
هر اندازه یک کشور بتواند ، نیروی انسانی آگاه و متخصص تر در اختیار داشته باشد،
به همان میزان به توسعه علمی و در نهایت به توسعه پایدار نزدیکتر خواهد شد. بالا
بودن آمار مهاجرت، زنگ خطری برای کشور های در حال توسعه ای همچون ایران
است.

• منبع خبر : نصیر بوشهر آنلاین