ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، روز گذشته، ۷ مهر ۱۴۰۲، در مراسم افتتاح نیروگاه شهید کاظمی فولاد مبارکه اصفهان، درمورد سرمایه‌گذاری در میادین مشترک نفتی و الزام آن گفت: «اگر در صنعت نفت و پتروشیمی هزینه و سرمایه‌گذاری نکنیم با توجه به سرمایه‌گذاری همسایگان در این میادین سهم ما آنچنان نخواهد بود که ما قادر به برداشت باشیم. من ضمن تاکید بر هزینه برای مسئولیت‌های اجتماعی، اما از سرمایه‌گذاری برای خود صنعت نباید غافل شد.».

اکنون در حالی شخصیت اول اجرایی کشور منتقد کمبود سرمایه‌گذاری در میادین مشترک نفتی شده که دولت تقریباً تمام راه‌ها برای ورود ایران به این میادین را بسته و مشخص نیست که چطور قرار است با کشورهایی نظیر کویت، قطر، عراق، عمان، امارات یا عربستان به رقابت پرداخت.

اکنون نه دولت از میادین نفتی دل می‌کند تا بخش خصوصی ورود کند و سرمایه‌گذاری صورت بگیرد و نه کاسبان تحریم از درآمد نجومی خود از تحریم‌ها غافل می‌شوند تا سرمایه‌گذار خارجی به کشور جذب شود.

در واقع مشخص نیست رئیس دولت سیزدهم خطاب به چه کسی یا چه نهادی هشدار عدم سرمایه‌گذاری در میادین نفتی مشترک ایران با همسایگان را می‌دهد؟!

در واقع آن‌طور که از اظهارات رئیسی و وزرایش برمی‌آید، به نظر می‌رسد شیوه و روش دولتمردان برای حل معضلات شعاردرمانی است و نه برنامه اقتصادی ۷۰۰۰ صفحه‌ای که در زمان مبارزات انتخاباتی از آن رونمایی شد.

در حال حاضر ایران بیشتر سهم خود را در میادین مشترک نفتی و گازی یا به طور کامل از دست داده یا عدم توسعه میادین نفتی و گازی در مرحله‌ای قرار گرفته که صرفه اقتصادی خودرا برای ایران از دست داده که از جمله آن می‌توان به میدان گازی آرش اشاره کرد.

سهم ایران از میادین مشترک نفتی و گازی تقریبا هیچ!

میدان گازی آرش اکنون مورد مناقشه ایران، کویت و عربستان قرار دارد. در حالی که بیش از ۴۰ درصد این میدان در خاک ایران قرار دارد اما طرف‌های عربی سهمی برای ایران قائل نیستند و حتی کشورهایی نظیر چین طرف مخالف ایران ایستاده‌اند.

گذشته از سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها، از دولت سیزدهم انتظار می‌رود که نقش حاکمیتی خود را در حوزه دیپلماسی بین‌المللی را ایفا کند و از طریق مذاکره و گفتگو به طرفین تفهیم کند که به این منابع دست‌اندازی نکنند؛ اما کل واکنش دولت به چند توئیت تهدیدآمیز، آن هم در سطح معاونان وزات امور خارجه، محدود شده است.

در چنین شرایطی رئیس دولت سیزدهم به منتقد بی‌توجهی به میادین مشترک نفتی تبدیل شده و مشخص نیست خطاب به چه کسی می‌خواهد که سرمایه‌گذاری در این میادین تسهیل شود؟!

به جرئت می‌توان گفت که در حال حاضر دولت ایران هیچ اقدامی در جهت توسعه میدان گازی آرش با ۵۶۰ میلیارد مترمکعب ذخایر گازی و ۳۱۰ میلیون بشکه ذخایر میعانات گازی (نوعی نفت خام فوق سبک و گران‌قیمت) انجام نداده است.

میدان آرش حدود شش دهه پیش کشف شد و  قرار است عربستان و کویت با سرمایه‌گذاری هفت میلیارد دلاری و جذب شرکت‌های بین‌المللی، این میدان گازی بزرگ را توسعه دهند.

البته اخیرا وزیر نفت رئیسی در یک اظهار نظر با اشاره به مذاکرات وزارت امور خارجه درباره موضوع توسعه میدان آرش گفت: انتظار داریم مباحث مربوط به این میدان را از طریق مذاکره با طرف کویتی حل و فصل کنیم؛ جمهوری اسلامی ایران از سهمش در میدان آرش نمی‌گذرد.

اما به‌رغم این ادعا و نوعی کری‌خوانی جواد اوجی، به نظر نمی‌رسد ایران چنین حجمی از سرمایه را برای توسعه میدان آرش داشته باشد و بتواند در کنار آن، شرکت‌های خارجی را نیز جذب کند. چراکه تحریم‌ها همچنان بر سر راه توسعه ایران قرار دارند و به طور عملی امکان جذب سرمایه‌گذار خارجی وجود ندارد.

علاوه بر این، دولت هم دانش و فناوری لازم را برای سرمایه‌گذاری ندارد و پای بخش خصوصی هم از ورود به چنین پروژه‌هایی بریده است.

ایران یک میدان گازی بزرگ مشترک دیگر با عربستان در نزدیکی همین میدان با نام «فرزاد» دارد که بیش از یک دهه است مذاکرات ایران با شرکت‌های هندی که کاشف این میدان بوده‌اند، به نتیجه‌ای نرسیده و خود ایران هم توان سرمایه‌گذاری پنج میلیارد دلاری برای توسعه این میدان را ندارد.

با این حال عربستان بلافاصله بعد از کشف این میدان توسط شرکت‌های هندی در سال ۲۰۰۸، آن را توسعه داد و تولید گاز از این میدان مشترک را آغاز کرد. هم‌اکنون عربستان روزانه بیش از ۳۰ میلیون مترمکعب گاز از این میدان تولید می‌کند.

با همه این تفاسیر، بی‌عملی ایران تنها محدود به میادین مشترک با عربستان نمی‌شود. چراکه ایران ۲۸ میدان نفت و گاز مشترک با کشورهای همسایه دارد که تقریبا در همه آنها سهم خود را به شکلی نانوشته به همسایگان بخشیده است؛ شبیخون کویت به ایران درمورد آرش و دفاع جانانه عربستان از مواضع کویت از جمله مواردی است که نشان می‌دهد دولت‌ها تنها در کلام و ادعا از سهم ایران در میادین مشترک دفاع می‌کنند و در عمل اقدام خاصی را تا به امروز شاهد نبوده‌ایم.

• منبع خبر : تجارت نیوز