موازنه انرژی؛ این شاه‌بیت مذاکره الکساندر میلر نماینده ویژه رییس‌جمهور روسیه با محمد مخبر پس از قرارداد صادرات گاز روسیه به ایران است که با افتخار به رسانه‌ها اعلام می‌شود؛ قراردادی که بنابه گفته کارشناسان می‌تواند به معنای زنده‌به‌گور کردن گاز ایران تمام شود.

نه از جزئیات قرارداد خبری در دست بوده و نه معلوم است که چه میزان گاز از روسیه قرار است وارد ایران شود. حتی زمان و مکان این واردات هم معلوم نیست، چه برسد به نرخ مورد توافق برای این مبادله. بیشتر شبیه یک مهمانی یا تعارف دیپلماتیک است؛ درست مثل قراردادهای قبلی که روسیه با ایران بسته است.

البته برخی‌ها مثل محمدصادق جوکار رییس موسسه مطالعات انرژی گفته که واردات قرار است از طریق یک خط لوله که از جمهوری آذربایجان عبور می‌کند و به خاک ایران می‌رسد، این تبادل صورت بگیرد. با وجود این وزارت نفت رسما هیچ توضیحی درباره نحوه این اتصال و جزئیات قرارداد ارائه نکرده است.
کارشناسان می‌گویند که صرف نظر از اینکه چطور این قرارداد در روزهای آخر دولت سیزدهم آن هم در زمان سرپرستی محمد مخبر بسته می‌شود، ابهامات زیادی وجود دارد. اول اینکه ایران خود دومین دارنده ذخایر بزرگ گازی دنیاست، صادرات گاز از روسیه به ایران به چه معناست؟ آیا قرار است ایران گاز روسیه را مثلا به عراق یا پاکستان صادر کند؟ در واقع خاک ایران مسیری برای ترانزیت گاز روسیه باشد؟ اگر پاسخ مثبت است که خود یک فاجعه محسوب می‌شود که روسیه مشتری‌های ایران را تصاحب کرده است.

سوال مهم‌تر آنکه اگر قرار است ایران گاز روسیه را به کشورهای دیگر بفروشد تکلیف سرمایه‌گذاری که قرار بود این کشور بر میادین گازی ایران انجام دهد، چه می‌شود؟ چرا باید منابع گازی‌مان را خودمان استخراج نکنیم و صادر کنیم؟ آیا فروش گاز روسیه به معنای قطع امید کردن از تولید گاز با اندازه‌های بالا برای صادرات است؟ اینها نمونه سوالاتی است که در گفت‌وگو با دوکارشناس به آن پرداختیم.

واردات گاز؛ بی‌زحمت‌ترین کار

مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی در خصوص واردات گاز از روسیه به «جهان‌صنعت» گفت: ما دچار ناترازی گاز هستیم و مصرف گاز از تولیدمان بیشتر است که این موضوع در زمستان بیشتر هم خودش را نشان می‌دهد. این ناترازی به اندازه‌ای است که ما حتی در تابستان‌ها هم امکان جبران آن را نداریم. حل این مشکل ۳راه‌حل دارد که دو راهکار آن به نظر من منطقی و اصولی و دیگری غیراصولی است.

وی افزود: نخست آنکه در بهینه‌سازی مصرف اقداماتی انجام شود؛ این بهینه‌سازی در بخش خانگی، تجاری، صنعت و نیروگاه‌ها باید انجام شود تا بتوانیم با بهینه‌سازی مصرف و حفظ رفاه، کاهش مصرف داشته باشیم. به‌طور مثال در بخش خانگی چه بخاری و چه پکیج متناسب با تکنولوژی روز دنیا باشد و دارای کم‌ترین مصرف و بالاترین راندمان باشند. نیروگاه‌های‌مان را اصلاح کنیم تا مصرفی متناسب با راندمانی بالا داشته باشد. از طرفی دیگر در بخش بالادستی نیز می‌توانیم با جذب سرمایه و دانش فنی و همچنین امکانات روز دنیا افزایش تولید داشته باشیم. درحالی که ما متاسفانه در این دو راه‌حل عقب ماندیم و راه‌حل سومی پیدا کردیم تا مشکل را با واردات حل کنیم.

بهروزی‌فر گفت: درواقع چون نتوانستیم به حد قابل قبولی تولید داشته باشیم و از طرف دیگر هم گاز روسیه بر دستش باد کرده بود، به سراغ گزینه سوم رفتیم. روسیه به دنبال بازار برای فروش گاز خود است. حتی اگر مشکل انتقال را بتواند حل و خط لوله احداث کند یا حتی از خط لوله‌های منطقه استفاده کند، بهترین بازاری که می‌توانست داشته باشد ایران است. متاسفانه این راه‌حلی است که زحمت زیادی نداشته.

مراوده خوب تجاری؟

برخلاف بهروزی‌فر، حسن مرادی کارشناس انرژی معتقد است که داشتن منابع گاز دلیل نمی‌شود که مراودات تجاری گاز نداشته باشیم. وی در این باره به «جهان‌صنعت» گفت: هدف از انعقاد قرارداد با روسیه اگرچه در ظاهر می‌تواند خرید و فروش گاز باشد ولی نوعی انتقال و تجارت گاز است . هر کشوری چه ما و چه روسیه در هر سطحی از تولید جهانی باشد، نیازمند مراودات است.

وی افزود: اگر گاز روسیه را در شمال کشور به‌خصوص در فصول سرد سال دریافت کنیم، می‌توانیم تمام استان‌های شمالی را تغذیه کرده و نیازی به پمپ کردن گاز در جنوب نداشته باشیم و همچنین مازاد گاز را در جنوب از طریق سواحل و خط لوله به یکی از این ۱۵‌کشور همسایه بفرستیم. بنابر این ما‌ هاب مراودات و انتقال گاز از روسیه می‌شویم.

مرادی گفت: این کار از نظر من کارشناس هیچ ایرادی ندارد و ما می‌توانیم همزمان هم خریدار و هم فروشنده گاز باشیم؛ به این شکل نیست که گاز یک سبد یا تانکری باشد که ما فقط بخواهیم آن را در کشور مصرف کنیم، بلکه کشور ما کشوری وسیع است که در هر نقطه از آن می‌توانیم گاز را وارد کرده یا آن را خارج کنیم.

او با بیان اینکه این قرارداد می‌تواند یک بخش از یک پروسه عظیم باشد، گفت: باوجود اینکه دارای منابع تولید انرژی و برق هستیم‌، برق تولیدی خود و شبکه گسترده برق کشور را با کشورهای همسایه مبادله می‌کنیم. این نوع مراودات در نیروی گاز و برق یک امر متداولی در دنیاست که ما باید به‌شدت از آن استقبال کنیم.

• منبع خبر : انرژی پرس