سقوط آزاد تولید در شپدیس

همانطور که در روند تولید و فروش شپدیس مشخص است آمار تولید و فروش شرکت در طول سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ با رشد قابل قبولی همراه بوده، اما در ادامه راه یعنی در سال ۱۴۰۰ به بعد با شیب نزولی مواجه شده به طوری که از ۳/۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ به ۹/۴ میلیون تن در سال ۱۴۰۲ رسیده است. این کاهش تولید، افت مقدار فروش را نیز به دنبال داشته یعنی از ۴/۳ میلیون تن به ۹/۲ میلیون تن تقلیل یافته است. همچنین در تولید و فروش محصول دیگر که همان آمونیاک می‌باشد شاهد این سطح از کاهش هستیم. لازم به ذکر است که اصلی‌ترین عاملی که تولید و به تبع آن فروش شرکت را تهدید می‌کند کمبود گاز طبیعی در سه ماهه زمستان می‌باشد. پتروشیمی پردیس در سه ماهه پایانی سال به دلیل افت فشار گاز طبیعی مجبور شده است تا فاز سوم مجموعه را از مدار خارج کرده و تا ۳۵ روز تولید را در این واحد متوقف کند.

رشد نرخ ارز هم درآمد شپدیس را تقویت نکرد

در صورت‌های مالی این شرکت با نگاهی به درآمد، روند رو به رشد درآمدی شرکت به واسطه رشد قیمت جهانی اوره و همچنین نرخ ارز توانسته عدد‌های جدیدی را به ثبت برساند، اما در سال مالی گذشته (۱۴۰۲) با افت قابل ملاحظه درآمد به کار خود پایان داده است. مبلغ فروش انواع محصولات در سال ۱۴۰۱ حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان بوده که این مبلغ برای سال مالی ۱۴۰۲ به حدود ۳۴ هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که در سال مالی ۱۴۰۱ (از ابتدای مهر ماه) نرخ ارز از محدوده ۳۰ هزار تومان به محدوده ۶۰ هزار تومان در پایان همان سال رسید. یعنی در یک نیمه سال بازار فروش محصولات با رشدی ۱۰۰ درصدی مواجه بوده است. نرخ ارزش نیمایی نیز در این دوره از ۲۸ هزار تومان به ۳۸ هزار تومان افزایش یافته که رشد ۳۵ درصدی را نشان می‌دهد.

صعود هزینه‌های عملیاتی سود شپدیس را می‌بلعد

در کنار موارد مطرح شده، نوسانات هزینه‌های عملیاتی در صورت سود و زیان به چشم میخورد که روندی صعودی به خود گرفته که بخش قابل توجهی از سود عملیاتی شرکت را می‌بلعد. طبق صورت‌های مالی منتشر شده، هزینه‌های عمومی و اداری شپدیس در سال مالی ۱۴۰۰، مبلغ ۹۶۰ میلیارد تومان بوده که این مبلغ در سال مالی ۱۴۰۱ به ۳، ۸۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته است. اگرچه در ادامه از این مبلغ کاسته شده و به حدود ۲، ۶۰۰ میلیارد تومان در سال مالی گذشته رسیده است، اما باید در نظر داشته که در این بازه زمانی سود ناخالص نیز کاهش ۳۴ درصدی را به ثبت رسانده است.

جهش افسارگسیخته هزینه‌های مالی

در کنارافزایش هزینه‌های عملیاتی هزینه‌های مالی نیز افزایش چشمگیری داشته است که روند آن در نمودار زیر نشان داده شده است. این مقدار از ۴۷ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به ۱۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ و ۱۶۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ جهش کرده است. افزایش ۱۱۰ درصدی و ۶۰ درصدی این آیتم‌ها در کنار کاهش درآمد و سود شرکت آینده تیره‌ای را برای سهامداران شپدیس رقم خواهد زد.

 

حاشیه سود ناخالص شپدیس به ۵ سال پیش عقبگرد کرد

در طی سال‌های گذشته، رشد نرخ جهانی گاز طبیعی و در مقابل کاهش نرخ‌های جهانی اوره موجب شده است تا حاشیه سود ناخالص این شرکت‌ها از جمله پردیس تحت تاثیر قرار گرفته و شیب نزولی به خود گرفته است. در سال گذشته با کاهش التهابات جنگ روسیه و اوکراین، نرخ گاز تا حدودی شرایط متعادلی پیدا کرده است که البته کاهش نرخ‌های اوره را نیز به همراه داشته است. با وجود رشد صنایع غذایی و کشاورزی در دنیا که موجب افزایش تقاضا برای کود‌های شیمیایی و صنعتی خواهد شد، اما در طرف مقابل با افزایش تولید گاز طبیعی در روسیه و آمریکا که سبب گسترش تولید اوره شده باعث شده است که همپای تقاضای جدید به وجود آمده تولید نیز صورت گیرد.

 

ریسک‌های سیستماتیک شپدیس

اما موضوع قابل توجه دیگر علاوه بر رشد نرخ خوراک پتروشیمی‌های فعال در این صنعت، افزایش نرخ محاسباتی سوخت آن‌ها می‌باشد. گفتنی است که نیمی از گاز دریافتی توسط واحد‌های اوره ساز، در بخش سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد که نرخی بالاتر از نرخ خوراک دارد. در واقع این اتفاق اصلی‌ترین ضربه را به روند تولید و همچنین سود آوری شرکت‌های اوره ساز و علی الخصوص شپدیس وارد کرده است.

یکی دیگر از موارد حائز اهمیت در این حوزه، فروش اوره به شرکت‌های خدمات دولتی کشاورزی است که نرخ فروش به این نهاد با نرخ فروش در بازار‌های داخلی و همچنین بازار‌های صادراتی متفاوت است. به طوری که در سال مالی گذشته نرخ میانگین فروش اوره حمایتی (کشاورزی) مبلغ ۷، ۶۰۰ تومان به ازای هر کیلو بوده در صورتی که همان اوره در بازار‌های آزاد با نرخ ۱۱، ۴۰۰ تومان به ازای هر کلیو فروش رفته است. جالب توجه است که این مابه التفاوت موجود را دولت متقبل شده است تا به این شرکت‌ها پرداخت کند، اما از سال ۱۳۹۶ تا کنون این بدهی توسط دولت به شرکت‌های اوره ساز پرداخت نشده است. در حال حاضر بدهی خدمات حمایتی کشاورزی به پتروشیمی پردیس بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد تومان می‌باشد. گفتنی است با توجه به رشد نرخ ارز، طلب مذکور که مبلغ آن ریالی می‌باشد، با کاهش ارزش مواجه بوده و مشخص نیست که در چه زمانی و به چه صورتی این مبلغ با شپدیس تسویه خواهد شد.