با گذشت روز‌ها از تحولات اخیر سوریه و سرنگونی حکومت بشار اسد، دونالد ترامپ در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی، در مورد رخداد‌های سوریه گفت: «ترکیه بدون این که خون افراد زیادی ریخته شود، کنترل سوریه را در دست گرفت. من فکر می‌کنم ترکیه بسیار باهوش است. این ارتشی که اردوغان ساخته با جنگ فرسوده نشده است. کلید رخداد‌های آتی این کشور در دست ترکیه است.»

ترامپ در بخشی دیگر از سخنان خود نیز گفته است: «اردوغان کسی است که من با او خیلی خوب کنار آمدم. او ارتش بسیار قوی و قدرتمندی ساخته است.». این اظهارات دونالد ترامپ به اشکال گوناگونی تحلیل شده است و برخی، معتقدند سخنان اخیر ترامپ نشان دهنده همدلی ترامپ با ترکیه و حتی همراهی پشت صحنه این دو، در قبال مسائل سوریه است. با این وجود، ایران نیز به عنوان یکی از بازیگران مهم منطقه که نقشی اساسی در تحولات سال‌های حکمرانی بشار اسد ایفا کرده است، در قبال تغییرات جدید در سوریه، شرایطی خاص دارد.

با توجه به این شرایط، پرسش‌هایی درباره علل حمایت ترامپ از اردوغان و آینده این سخنان و تاثیر آن بر مسائل منطقه مطرح است.

 در گفت‌و‌گویی با علی بیگدلی، کارشناس ارشد سیاست خارجی و تحلیلگر روابط بین الملل به بررسی این موضوعات پرداخته شده است:

روسیه در ماجرای سوریه دست به معامله زده است

علی بیگدلی گفت: «نقطه هدایت تحولات اخیر در سوریه را باید ۷ اکتبر در نظر بگیریم. هنوز هم کاملا مشخص نیست محرک و عامل این اقدام چه بوده، اما آن چه که رخ داد، این است که در نهایت همه چیز به نفع نتانیاهو شد. او اخیرا گفته و تاکید کرده است که به دنبال شکل دهی یک خاورمیانه جدید است. از سال ۲۰۱۸ که نیرو‌های مذهبی در منطقه ادلب مستقر شدند ترک‌ها هم از نظر مذهبی و هم از نظر اخلاقی و نظامی روی آن‌ها کار کردند. برخی معتقدند ترکیه در این اقدامات تنها نبوده است، یعنی همه چیز زیر نظر سیستم اطلاعاتی ترکیه نبوده، بلکه CIA و موساد نیز روی این‌ها کار کرده‌اند و این نیرو‌ها را به وضعیت فعلی رسانده‌اند. چرا که اگر غیر از این بود، طبیعی نبود که ترامپ تا این حد با افتخار و صمیمیت از عملکرد ترکیه در سوریه حمایت و تعریف می‌کرد. به هر حال برنده این ماجرا ترکیه بوده است.»

وی افزود: «اگر وزن مثلث ژئوپلیتیکی ایران، روسیه و ترکیه را در قبال سوریه بررسی کنیم، وزن ژئوپلیتیکی در این مثلث بیشتر به نفع ما بود، اما، چون ما «نگاه یک سویه‌ای» به اهرم‌های قدرت در منطقه داشتیم، به مسائل دیگر نپرداختیم. سوریه از یک سو با پوتین ارتباط پیدا کرد و از او، اس ۴۰۰ خرید و از سوی دیگر تاسیس سایت‌های هسته‌ای سوریه توسط روس‌ها آغاز شد. درواقع ما به این موضوع توجه نکردیم که این ها، به شکل پنهانی، در حال نزدیک شدن به یکدیگر هستند. همچنین، آمریکا، اسرائیل، قطر و عربستان نیز، مربعی بودند، که این وضعیت را رقم زدند و طبیعیست که به مرور زمان در مثلثی که اشاره کردم، وزن ژئوپلیتیک ما کاهش پیدا کرد و همه چیز به نفع ترکیه تمام شد و در نتیجه ترکیه اکنون قهرمان ماجرا شده است.  روسیه دست به یک معامله زده و از آمریکا و ترکیه درخواست کرده دست خود را از پشت زلنسکی بردارند تا روسیه هم دست خود را از پشت اسد بردارد. روس‌ها اینگونه هستند و امکان نداشت بدون معامله گری پشت صحنه، دست خود را از پشت اسد بردارند.»

اکنون زمان مناسبی برای توسعه روابط با سوریه نیست

این تحلیلگر ارشد سیاسی در ادامه گفت: «با توجه به پایگاه‌های قدرتمند روس‌ها در سوریه بعید است این کشور به راحتی از نفوذ خود در سوریه دست بردارد. دو پایگاه نظامی بزرگ روسیه در سوریه، پایگاه دریایی طرطوس و پایگاه هوایی حمیمیم هستند که حدود ۲۰ کیلومتر در جنوب شرق لاذقیه قرار دارند. اما در این میان نقش عراق را فراموش نکنیم. السودانی در هفته‌ای که گذشت دیدار‌های مهمی را با پادشاه اردن، فرمانده سنتکام، نماینده سازمان ملل و ولیعهد عربستان انجام داده است. به نظر می‌رسد عراق در تلاش است خود را از زیر نفوذ ایران نیز خارج کرده و به تنهایی در مناقشات منطقه، نقش آفرینی کند. سودانی بسیار ماهرانه عمل کرده و اکنون به یک بازیگر مهم در ماجرای سوریه تبدیل شده است.»

وی افزود: «برخی سخنانی که طی چند روز اخیر در برخی محافل سیاسی کشورمان مطرح شد ضروری نبودند یا لزومی برای مطرح شدن این سخنان وجود نداشت. شاید لزومی نداشت نسبت به آن چه در سوریه رخ داده بود واکنش خاصی نشان دهیم چرا که خواست ملت سوریه بوده. ضمن این که با توجه به سوابق ارتباطی ما و بشار اسد، اکنون زمان مناسبی برای توسعه روابط ایران و سوریه نیست. سطح پذیرش ایران در سوریه، پس از سقوط بشار اسد، بسیار کاهش پیدا کرده و هم در افکار عمومی و هم در فضای تصمیم گیری سوریه، ایران، شرایط حساسی دارد. اکنون باید صبوری کنیم و ببینیم دولت جدید سوریه چه واکنش‌هایی خواهد داشت. اکنون فقط باید عقلانی برخورد کرده و با واقعیت‌های روابطمان با سوریه، منطقی رو به رو شویم.»

• منبع خبر : فرارو