نصیربوشهرآنلاین – دکتر بشیر علوی:

به نظر می رسد که بتوان “عمرو الأعور الخارکی” را نخستین شاعر بوشهر شناخت.

“عمرو الأعور الخارکی” شاعری خوش طبع و شیرین سخن از شاعران قرن دوم هجری، دورۀ مأمون عباسی بوده که در ادامه زندگی خود از خارگ به بصره رفته و ماندگار شده است. با توجه به متن کتاب “تاریخ التراث العربی” وی نابینا بوده است؛ اینکه این نابینایی مادرزادی بوده یا در مسیر زندگی حادث شده، ذکری از آن نشده است.

عمرو الخارکی الأزدی البصری أبو عثمان: شاعر من ظرفاء البصره، کانت له حلقه ینافس فیها الفیلسوف إبراهیم النظام (ت ۲۲۱هـ) وکان أعور، نسبته إلى خارک بلده کانت تتبع لعمان کما حکى السمعانی فی التعریف بها فی کتابه الأنساب، فذکر أن (خارک و راس) بلدتان یرابط بهما فی الساحل وهی الیوم تتبع لمحافظه بوشهر فی إیران.( تاریخ التراث العربی، قسم‏۴ج‏۲، ص ۸۳)

اشعار عربی فراوانی از وی مانده است، ولی تاکنون شعر فارسی از وی به دست نیامده و اشعار عربی ایشان نیز بیشتر در قالب قصیده است. “السمعانی” در کتاب “الانساب” آورده که ” عمرو الأعور الخارکی” با فیلسوف “ابراهیم النظام” مناقشه ای داشته است.

ابن ندیم وی را در زمرۀ شاعران عراق آورده است. ابوالفرج در کتاب ” الأغانی” در بخش اخبار دعبل از او یاد کرده و درکتاب “الهجاء” خود ابیاتی از دعبل را در هجو و مذمت او ذکر کرده است. ابوحیان در کتاب «البصائر و الذخائر» از او یاد کرده و در سخنانش درباره مکان های شگفت انگیز ستارگان به “ابراهیم النظام” فیلسوف پاسخ داده است.

ابن جراح در کتابِ “الورقه” زندگی نامۀ کوتاهی از او آورده و مرزبانی در “معجم الشعراء” و در زندگی نامه “عمرو المخلخل” به آنچه بین آن ها در هجو یکدیگر می گذشت، اشاره کرده است. گفتنی است که او پدر بزرگِ “احمد بن اسحاق بن عمرو خرکی”، می باشد که این “احمد بن اسحاق بن عمرو خرکی” از دوستان “جاحظ” است. اما یاقوت حَموی در ذیل کلمه خارک، فقط از “شاعری خارکی” یاد کرده و نامی از وی نبرده است؛ یعنی نام شاعر را ذکر نکرده است. جایی که یاقوت می گوید: افرادى به آنجا (خارک) منسوب شده اند، از جمله خرکى که شاعر عصر مأمون و نزدیک عصر مأمون بوده است.

در دوره ای خارگ، مأمن و مسکن مشاهیر ارزشمندی بوده است. مشهورترین علمای منسوب به خارک، ابوهمام الصلت بن عبدالبن عبدالرحمن بن ابی المغیره بصری الخرکی است. از جمله منسوبین به او ابوالعباس احمد بن عبدالرحمن بن ابی المغیره الخرکی عضدی البصری، محمد بن یوسف الخرکی و طاهر بن محمد خرکی هستند.

نمونه اشعار عمرو الأعور الخارکی:

إذا لام على المرد نصیح زادنی حرصا

و لا و اللّه، لا و اللـه لا أقلع أو أخصى

إن کنت أرجو لک من سلوه فطال فی حبس الضّنى لبثی‌

و عشت کالمغرور من دینه یوقن بعد الموت بالبعث‌

منابع: معجم الشعرا: ۲۲۷-۲۲۸٫ تاریخ بغداد: ۷/۱۵۷-۱۵۸٫ البرسان و الارجان: ۱۶۳٫ الحیوان: ۱/۱۷۶٫ الوقاره: ۵۹-۶۱٫ الفهرست: ۱۸۸٫

طبقات الشعراء: ۳۰۶-۳۰۷٫ الانساب:۸۴٫ الأغانی:۱۷۲٫ الهجاء: ۲۱۷٫ البصائر والذخائر:۲۹۴٫ تاریخ التراث العربی، قسم‏۴ج‏۲، ص: ۸۳٫ الوافی بالوفیات، ج‏۶، ص: ۲۳۸٫

• منبع خبر : نصیر بوشهر آنلاین