مينا خوييني
متخصص علوم تربیتی
کوچ و مدرس توسعه فردی و سازمانی

*تعمیم دادن و برچسب‌زنی، نشانه سوگیری شناختی است*

از دیدگاه روان‌شناسی شناختی، تعمیم افراطی (Overgeneralization) و برچسب‌زنی (Labeling)، از خطاهای شناختی محسوب می‌شوند (Burns, 1999). وقتی فردی کل یک نسل را «احمق‌ترین نسل» خطاب می‌کند، دچار تحریف شناختی شده است و سخنش فاقد اعتبار علمی است.

*نقدهای نسل جدید، ریشه در تحول سطح سواد رسانه‌ای و آگاهی اجتماعی دارد*

طبق گزارش مؤسسه Pew Research و مقاله‌های منتشر شده در Harvard Business Review و McKinsey, نسل Z و نسل آلفا، به واسطه‌ی رشد در عصر دیجیتال، دارای مهارت‌های تحلیلی، انتقادی و سواد رسانه‌ای بسیار بالاتری نسبت به نسل‌های پیش از خود هستند. این یعنی آن‌ها از روی نادانی سؤال نمی‌پرسند، بلکه از روی آگاهی.

اگر نسل جدید پرسش‌گر است، به معنای حماقت نیست؛ به معنای بلوغ شناختی است، طبق نظریه‌های رشد شناختی پیاژه و اریکسون، مرحله نوجوانی و جوانی زمان شکل‌گیری هویت و قدرت تفکر انتزاعی است. اعتراض و نقد، نه از سر حماقت، بلکه نشانه‌ی آغاز خودآگاهی، هویت‌یابی و بلوغ فکری است.
از سوي ديگر برچسب زدن به منتقدان، نوعی Projection یا برون‌فکنی است، در روانشناسی تحلیلی، زمانی که فردی از چیزی در درون خودش می‌ترسد یا آن را نمی‌پذیرد (مثل از دست دادن قدرت، ترس از بی‌ثباتی یا کنترل‌ناپذیری نسل جدید)، آن ترس را به بیرون پرتاب کرده و به نسل جدید نسبت می‌دهد. به زبان ساده: «تو از نسل جدید می‌ترسی چون دیگه مثل نسلهای سابق، فقط گوش نمی‌کنند، سؤال می‌پرسند و منتقدند.»

*و نكته مهم اينكه بی‌احترامی به یک نسل، یعنی بی‌توجهی به وظیفه‌ی تربیتی نسل قبل*
اگر نسل جدید آن‌طور که گفته می‌شود «نادان» یا «احمق» است، پس مسئول اصلی کیست؟ نسل‌هایی که مسئول آموزش، رسانه، نهادهای تربیتی و سیاست‌گذاری بوده‌اند. به گفته‌ی دکتر محمود سریع‌القلم: «هر نسلی آیینه‌ای است از مدیریت نسل پیش از خود.»