چهارشنبه‌سوری یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایرانی است که ریشه‌های آن به دوران باستان بازمی‌گردد. این جشن، از دیرباز در میان تمام اقوام ایرانی با شور و شوقی خاص، در آخرین شب چهارشنبه سال برگزار می‌شده است.
آیین‌های چهارشنبه‌سوری یکی از اصلی‌ترین رسوم این شب، برافروختن آتش و پریدن از روی آن است. ایرانیان باستان بر این باور بودند که آتش نماد پاکی است و با پریدن از روی آن، بیماری‌ها، نحسی‌ها و ناپاکی‌ها را از خود دور کرده و سالی پر از سلامتی و روشنی آغاز خواهند کرد. در این هنگام، جمله معروف “زردی من از تو، سرخی تو از من” زمزمه می‌شود که بیانگر انتقال غم و بیماری به آتش و دریافت انرژی و شادابی از آن است.
از دیگر سنت‌های این شب، قاشق‌زنی بود. زنان و کودکان با چهره‌های پوشیده، کاسه‌ای در دست می‌گرفتند و به در خانه‌ها می‌رفتند. صاحب‌خانه نیز با قرار دادن شیرینی، آجیل یا خوراکی‌های دیگر در کاسه‌ها، به نوعی شادی را میان همگان تقسیم می‌کرد.
همچنین، پختن آش رشته یکی از رسوم زیبای این شب بود که خانواده‌ها را گرد هم می‌آورد. در کنار آن، شاهنامه‌خوانی، تفأل زدن و گوش ایستادن برای شنیدن اولین جمله‌ای که رهگذران می‌گفتند (فال‌گوش ایستادن) نیز از دیگر آیین‌های چهارشنبه‌سوری به شمار می‌رفتند.
چهارشنبه‌سوری در بوشهردر بوشهر، این جشن همانند دیگر نقاط ایران، با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن برگزار می‌شد. همسایگان گرد هم می‌آمدند و با خواندن “زردی من از تو، سرخی تو از من” به استقبال سال نو می‌رفتند، به امید آنکه سال جدید را با خوش‌یمنی و دور از هرگونه بدی آغاز کنند.
تحریف یک سنت کهن
متأسفانه، در سال‌های اخیر، این سنت زیبا از مسیر اصلی خود فاصله گرفته و جای خود را به استفاده از مواد محترقه و خطرناک داده است. ترقه‌ها و انفجارهای مهیب، که هیچ سنخیتی با آیین باستانی ما ندارند، هر ساله باعث حوادث تلخ و جبران‌ناپذیری می‌شوند.
چهارشنبه‌سوری، جشن همبستگی، شادی و دوستی است؛ جشنی که باید در کنار خانواده و دوستان، با آیین‌های اصیل ایرانی برگزار شود، نه با حوادثی که شادی را به غم تبدیل می‌کنند. شاید بازگشت به سنت‌های کهن، بتواند بار دیگر روح زیبای چهارشنبه‌سوری را زنده کند.
چگونه می‌توان به سنت‌های گذشته بازگشت؟
برای زنده نگه داشتن آیین اصیل چهارشنبه‌سوری، لازم است آگاهی عمومی نسبت به ارزش‌های این جشن افزایش یابد. آموزش‌های فرهنگی در مدارس، رسانه‌ها و خانواده‌ها می‌توانند نقش مهمی در آشنایی نسل جدید با این سنت کهن ایفا کنند.
راهکارهایی برای بازگشت به چهارشنبه‌سوری اصیل:

احیای رسوم سنتی: برگزاری جشن‌های چهارشنبه‌سوری به سبک گذشته، شامل روشن کردن آتش، قاشق‌زنی، شاهنامه‌خوانی و پختن خوراک‌های سنتی، می‌تواند فضای خانوادگی و اجتماعی را به این آیین بازگرداند.

جایگزین کردن مواد بی‌خطر: به جای استفاده از ترقه‌ها و مواد منفجره، می‌توان از نورافشانی‌های سنتی و بی‌خطر مانند مشعل‌ها و فشفشه‌های کنترل‌شده استفاده کرد تا هم هیجان جشن حفظ شود و هم از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود.

تشویق به دورهمی‌های خانوادگی: یکی از ویژگی‌های مهم چهارشنبه‌سوری در گذشته، گردهم آمدن خانواده‌ها و همسایگان بود. برگزاری مراسم‌های محلی و خانوادگی می‌تواند حس همبستگی را تقویت کرده و از پراکندگی و خطرات ناشی از رفتارهای ناهنجار جلوگیری کند.

افزایش آگاهی عمومی: رسانه‌ها و مدارس می‌توانند نقش مهمی در آموزش و ترویج فرهنگ صحیح چهارشنبه‌سوری ایفا کنند. نمایش فیلم‌ها، مستندها و اجرای برنامه‌های فرهنگی مرتبط با این جشن، می‌تواند نسل جدید را با ارزش‌های آن آشنا سازد.

توجه به کودکان و نوجوانان: کودکان و نوجوانان بیشترین علاقه را به این جشن دارند. اگر برای آنها برنامه‌های شاد، سرگرم‌کننده و در عین حال ایمن طراحی شود، می‌توان آنان را به سمت اجرای سنت‌های اصیل سوق داد و از رفتارهای پرخطر دور نگه داشت.

با رعایت این نکات، می‌توان چهارشنبه‌سوری را از یک شب پرحادثه و نگران‌کننده، به جشن زیبایی تبدیل کرد که همانند گذشته، شادی، همدلی و امید را به استقبال سال نو ببرد.