معماری باستانی یکی از جذاب ترین دریچه ها به گذشته ماست. به کمک آن ها، باستان شناسان توانسته اند اطلاعات جالب بسیاری در مورد تمدن های پیش از تاریخ که همچنان بر زندگی ما تاثیرگذار هستند بدست بیاورند. شوربختانه، تنها تعداد معدودی از چنین سازه ها هنوز پابرجا هستند اما همین تعداد معدود نیز باید به خاطر نبوغ مهندسی خود مورد تجلیل و تحسین قرار بگیرند.

پس با در ذهن داشتن این تفکر، در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۱۰ سازه و ساختار باستانی آشنا کنیم که بسیار پیشرفته تر و جلوتر از زمانه خود بودند.

۱- تالیانکی، اوکراین

تالیانکی در اوکراین خانه یکی از بزرگ ترین مراکز شهری در فرهنگ نئوسنگی کوکوتنی-تریپیلیان بوده است. این منطقه مسکونی که تاریخ آن به حدود ۳,۸۵۰ تا ۳,۷۵۰ پیش از میلاد مسیح باز می گردد، از ردیف ها هم مرکز ساختمان های مرتبط با هم تشکیل شده که بین ۱۵,۰۰۰ تا ۲۱,۰۰۰ نفر را در خود جای می دادند. چنین مراکز مسکونی بزرگی تا یک هزاره بعدتر در بین النهرین دیده نشد. فرهنگ کوکوتنی-تریپیلیان یکی از تمدن های باستانی نوسنگی بود که حدود ۵,۵۰۰ تا ۲,۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح وجود داشت. از زمان کشف در دهه ۱۸۰۰ میلادی، تاریخ شناسان دستکم ۳۵۰,۰۰۰ کیلومتر مربع از این تمدن را کشف کرده اند که در کشورهای رومانی، مولداوی و اوکراین بوده است. اما بزرگ ترین مرکز مسکونی در دهه ۱۹۷۰ کشف شد که در روستای تالیانکی در اوکراین قرار داشت. این اجتماع مسکونی روی یک سراشیبی در نزدیکی رودخانه تالیانکی ساخته شده بود که قدمت آن به ۳,۸۵۰ سال پیش از میلاد مسیح نیز باز می گردد. همانند دیگر سکونتگاه های این فرهنگ، این سازه متشکل از ۲,۷۰۰ ساختمان در هم تنیده شده، به شکل ردیف هایی هم مرکز ساخته شده است.

۲- قلعه اربیل، عراق

دستکم از سال ۵۰۰۰ پیش از میلاد مسیح، قلعه اربیل توسط نسل های مختلفی از مردم اشغال شده است، که آن را به یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های مداوم در جهان تبدیل می کند. این قلعه که در منطقه کردستان عراق قرار دارد یک سکونتگاه حفاظت شده تخم مرغی شکل است که بر خرابه های سکونتگاه های قبلی ساخته شده است. به همین دلیل روی تپه ای قرار دارد که ۲۰ تا ۳۰ متر بلندتر از سازه های اطرافش است. اگر چه قلعه اربیل در دوران نئو آشوری یک سازه و سکونتگاه بسیار مهم بود، بخش زیادی از آن امروزه از بین رفته و در دهه های اخیر بارها روی آن سازه سازی شده است. به همین دلیل تلاش های زیادی برای بازسازی آن صورت گرفته که آخرین آن ها در سال ۲۰۰۷ بوده است.در سال ۲۰۱۴ بود که قلعه اربیل به عنوان یک مرکز حفاظت شده توسط یونسکو ثبت شد.

۳- مجسمه رامسس دوم، مصر

مجسمه رامسس دوم سازه ای با ۱۰ متر ارتفاع از یک فرعون مصری است که از گرانیت قرمز ساخته شده و بیش از ۸۳ تن وزن دارد. حدود ۳,۲۰۰ سال پیش، این مجسمه به دستور فرعون زمان ساخته شد تا در معبد بزرگ پتاه نصب شود. یکی از جذاب ترین ویژگی های مجسمه رامسس دوم این است که تنها دو بار در سال، یکبار در ۲۱ فوریه و بار دیگر در ۲۱ اکتبر، خورشید در زمانی مشابه به صورت آن می تابد. این تاریخ ها به این دلیل انتخاب شده اند که با تاریخ تاجگذاری و تاریخ تولد فرعون همزمان بوده اند. در سال ۲۰۰۶، وقتی این مجسمه باید به خاطر بازسازی سد اسوان به منطقه دیگری منتقل می شد، برای مدتی این پدیده عجیب از بین رفت. اما در سال ۲۰۱۹، تیمی از مهندسان در نهایت توانستند طرحی ریخته که یکبار دیگر ویژگی خارق العاده تابش خورشید به صورت مجسمه در آن دو تاریخ خاص را به آن باز می گرداند. در حال حاضر، مجسمه رامسس دوم در موزه بزرگ مصر به نمایش درآمده است.

۴- تائوس پوِبلو، نیو مکزیکو

سازه تائوس پوبلو (Taos Pueblo) که در ایالت نیو مکزیکو در ایالات متحده قرار دارد، یک سکونتگاه باستانی است که به مردمان پوبلویی قبایل بومی تائوس زبان آمریکایی تعلق داشته است. این سکونتگاه در حدود سال ۱۰۰۰-۱۴۵۰ پیش از میلاد مسیح ساخته شده است و اکنون بقایای مقدس آن با نام Cornfield Taos به معنای مزرعه ذرت تائوس شناخته می شود. تائوس پوبلو مستقیما در قسمت شرقی این سکونتگاه باستانی قرار دارد. در طی سال ها، این دهکده متعلق به سرخپوستان مرکز تجاری عمده جماعت های مختلف بومیان آمریکایی بوده است. در این منطقه، رشته ای از خانه ها از آجرهای گلی ساخته شده و هر سال دیوارها با لایه تازه ای از دوغاب گل و لای تجدید و تقویت می شد. این سازه ها بدون در و پنجره ساخته شده بودند و ساکنان از نردبان هایی بلند بالا رفته و از طریق حفره هایی از سقف وارد خانه ها می شدند. امروزه، تائوس پوبلو تنها سکونتگاه بومیان آمریکای است که به عنوان یک میراث فرهنگی جهانی تحت حفاظت یونسکو قرار دارد.

۵- قصر کنوسوس، کرت

کنوسوس پایتخت تمدن مینوان بود که در حدود ۵۰۰۰ سال پیش در جزیره کرت شکل گرفت. در سال ۱۷۰۰ پیش از میلاد مسیح، این شهر خانه بزرگ ترین قلعه یا قصر این تمدن شد که با عنوان قصر کنوسوس شناخته می شود. به دلیل سولفات به کار رفته در مصالح ساختمانی آن، این قلعه خیلی زود به خاطر تابش نور از نمایش به شهرت رسید. اما جذاب ترین و عجیب ترین کشفیات در این مرکز را باید سیستم لوله کشی و فاضلابش دانست. در جریان حفاری ها، باستان شناسان بقایای یک سیستم لوله کشی باستانی را کشف کردند که آب گرم و سرد را از طریق لوله های گرمابه ای به مناطق خاصی از قلعه منتقل می کرد. مهندسان شهر همچنین از شیب های درجه بندی شده زمین نهایت استفاده را برده و یک سیستم فاضلابی ساخته بودند که امکان استفاده از سیستم سیفون در توالت ها، حمام ها و دریچه های فاضلابی را فراهم می کرد. شوربختانه وقتی این تمدن در سال ۱۴۰۰ پیش از میلاد مسیح از بین رفت، این تکنولوژی نیز به صورت موقتی محو شد تا اینکه در دوران مدرن بار دیگر کشف گردید.

۶- آنگاموکو، مکزیک

در ۲۰۱۹، وقتی باستان شناسان شهر گمشده آنگاموکو در مکزیک را کشف کردند، دریافتند که این شهر به اندازه کنونی شهر منهتن در خود ساختمان داشته است. حدود ۴۰,۰۰۰ ساختمان موجود در این شهر در منطقه ای به وسعت ۲۵ کیلومتر مربع پراکنده شده و حدود سال ۹۰۰ پیش از میلاد مسیح توسط تمدن پوریپچا ساخته شده بودند. به عنوان رقبای امپراطوری آزتک، این شهر در حدود سال ۱۳۵۰-۱۰۰۰ به اوج خود رسید زمانی که دستکم ۱۰۰,۰۰۰ نفر را در خود جای داده بود. آنگاموکو موقعیت مکانی بسیار خاصی نیز داشت که روی یک جریان گدازه ای ساخته شده بود که توسط عوارض زمین خشن و جنگل های انبوه مخفی شده بود. اما چیزی که بیش از همه برای باستان شناسان جالب بود این است که قرن ها پیش از میلاد مسیح نیز این منطقه دارای سیستم آبیاری دقیق و برنامه ریزی شده بوده است. این سیستم می توانست در صورت نیاز مسیر جریان آب را تغییر دهد که به ساکنان شهر امکان می داد باغ های بزرگی ساخته و انواع دانه های خوراکی را بکارند. در نتیجه شهر آنگاموکو تعادل فوق العاده بزرگی بین فضاهای سبز باز و ساختارهای شهری داشت.

۷- مجسمه غول پیکر رودس، یونان

به عنوان یکی از هفت عجایب دنیای باستان، مجسمه رودز حدود سال ۲۸۰ پیش از میلاد مسیح در شهر بندی مدیترانه ای رودز ساخته شده است. این مجسمه برنزی دستکم ۳۳ متر طول داشته که آن را برابر با ارتفاع مجسمه آزادی می سازد و نمادی از خدای یونانی هلیوس بود. شوربختانه در سال ۲۲۶ یا ۲۲۸ پیش از میلاد مسیح، وقتی زلزله ای بزرگ در این شهر بندری رخ داد، این مجسمه نیز فرو ریخته و تکه های آن روی لنگرگاه زیر پایش ریخت. از آن زمان به بعد، تکه های فلزی مجسمه همانجا رها شده بود تا اینکه در اوسط قرن هفتم میلادی ذوب شده و برای ساخت سازه های فلزی مورد استفاده قرار گرفت. به ادعای محققان باستانی مانند افلاطون سقراط، دین آفتاب پرستی در آن دوران  در سراسر تمدن یونانی و به ویژه در شهر رودز معمول بوده است. از این رو امکان دارد که این مجسمه به نشانه احترام به الهه اصلی پرستندگان خورشید ساخته شده باشد تا بر فعالیت های دریایی روزمره مردمان رودزیایی نظارت داشته باشد.

۸- موهنجو-دارو، پاکستان

تمدن دره ایندوس یک تمدن دوره برنز بود که حدود ۳,۳۰۰ تا ۱,۳۰۰ پیش از میلاد مسیح وجود داشته و هم عصر تمدن های مصری و مدیترانه ای بوده است. یکی از اصلی ترین شهرهای این تمدن شهر موهنجو-دارو بوده که در منطقه کنونی پاکستان واقع بوده و به خاطر طراحی شهری خارق العاده اش شناخته می شود. این شهر در دوران اوج اعتبار و قدرت تمدن دره ایندوس در سال ۲۵۰۰ قبل از میلاد مسیح ساخته شده و در دهه ۱۹۲۰ میلادی توسط آر دی بانرجی کشف شد. در سراسر این شهر باستانی، باستان شناسان مدارکی از سیستم مدیریت هوشمند آب یافته اند. ساختمان های شهر از آجرهای پخته شده و سیستم فاضلاب خاص خودشان را داشته اند. این فاضلاب ها تماماً به یک سیستم فاضلابی ساخته شده از آجر منتقل می شدند که مانند شبکه های فاضلابی در خیابان ها ساخته شده بود. بزرگ ترین زهکش فاضلابی که بزرگ ترین فاضلاب خانه شهر بود دستکم ۱.۵ متر عمق داشته و عرض آن ۹۱ سانتیمتر بود.

۹-اسکارا برایی، اسکاتلند

تمدن نئوسنگی اسکارا برایی در سال ۱۸۵۰ کشف شد زمانی که طوفانی روستای اورکنی در اسکاتلند را در نوردید و سطح خاک روی این منطقه باستانی را برداشت. به سرعت، باستان شناسان از سازه های سنگی بیشتری رونمایی کردند که احتمالاً حدود ۳,۱۰۰ تا ۲,۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده بودند. امروزه بازدید کنندگان این مرکز باستانی با خانه های سنگی مدوری روبرو می شوند که توسط راه های سرپوشیده به هم متصل می شدند. این خانه ها از تخته سنگ هایی با لایه های خاک ساخته شده و در آن ها نمونه های ابتدایی مبلمان های سنگی، دستشویی ها و سیستم های فاضلابی دیده می شد. همچنین در داخل خانه ها آتشدان هایی وجود داشت که برای گرم کردن خانه ها به کار می رفتند. به دلیل نداشتن پنجره های مناسب، این کوره ها یا آتشدان ها باعث می شد خانه ها تاریک و دود گرفته باشند. اما مهم تر از همه این اینکه خانه ها روی تپه های مدفوع انسانی و حیوانی و زباله ها ساخته می شدند. از روی همین تپه های فاضلابی بوده که باستان شناسان آن ها را اولین کشاورزان بریتانیایی دانسته اند.

۱۰- نیوگرینج، ایرلند

تنها در فاصله یک ساعته از شهر دوبلین در ایرلند، سازه نیوگرینج (Newgrange) یک بنای متعلق به دوران نوسنگی است که قدیمی تر از اهرام ثلاثه و استون هنج به شمار می آید. این سازه حدود ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده و گواهی راستین بر این است که سازندگانش از توانایی های مهندسی و صنعتکاری خارق العاده ای برخوردار بوده اند. این بنای یادبود ۳۹ فوت طول و ۲۴۹ فوت عرض داشته و ورودی آن به ارتفاع ۶۲ فوت به یک سالن مرکزی منتهی می شود که خود وارد سه سالن کوچکتر ادامه می یابد. حفاری های بعدی نشان داد که در داخل این بنا بقایای اجساد سوخته انسان وجود دارد که به مراسم مذهبی گذشته برگزار شده در داخل آن اشاره داشت. اکثر باستان شناسان نتیجه گیری کرده اند که این سازه توسط مردم بومی ایرلندی ساخته شده اما برخی دیگر نیز وایکینگ ها را سازنده آن دانسته اند. نکته مهم اینکه هر سال مصادف با ۲۱ دسامبر، همزمان با انقلاب زمستانی، نور خورشید به مدت ۱۷ دقیقه به داخل سالن مرکزی آن تابیده و حکاکی های دیواری داخل آن را نمایان می کند.

• منبع خبر : خبرفوری