مدتی است که جریان آب به نقش برجسته دوره ساسانی در شهرستان کازرون فارس نفوذ کرده است و فعالان میراث فرهنگی می گویند اگر این روند ادامه یابد، نقش برجسته محو می شود.

منطقه تنگ چوگان در شهرستان کازرون با دارا بودن شش نقش برجسته منحصر به فرد دوران ساسانی و وجود قلعه دختر و همچنین مشرف بودن این تنگه باستانی به مجموعه باستانی بیشاپور، به عنوان یکی از مناطق بسیار مهم تاریخی در ایران محسوب می‌شود.

شهرستان کازرون به دلیل وجود ۹ نقش برجسته ساسانی از جمله مناطقی در ایران است که به عنوان یکی از گنجینه‌های نقوش برجسته ساسانی محسوب می‌شود به گونه‌ای که بزرگترین نقش برجسته این دوره در تنگ چوگان واقع شده است.

تنگ چوگان، تنگه‌ای در نزدیکی شهر بیشاپور در کازرون و محل بازی سنتی چوگان توسط شاهان ساسانی بوده‌ است و غار شاپور و تندیس (پیکره سنگی) زیبای شاپور در میان دیوارهای غربی آن واقع شده‌ است.

شش نقش برجسته در این تنگه وجود دارد که شامل نقش برجسته اول تصویر شاپور اول و جنازه گردیانوس، نقش برجسته دوم تصویر بهرام سوار بر اسب، نقش برجسته سوم که کامل‌ترین و زیباترین نقش برجسته زمان ساسانی به‌شمار می‌آید.

تصویر مراسم دریافت فر ایزدی (حلقه شهریاری) توسط بهرام اول، نقش برجسته چهارم صحنه پیروزی بهرام دوم (شاپور دوم- ذوالاکتاف) بر یاغیان، نقش برجسته پنجم تصویر پیروزی شاپور بر دولت روم و ششمین و آخرین نقش برجسته که بیشترین آسیب را در طی زمان دیده و قسمت‌های بالای آن تقریباً از بین رفته‌است، صحنه مراسم دریافت فر ایزدی (حلقه شهریاری) توسط شاپور اول و همچنین پیروزی وی در جنگ با رومیان است.

نقش برجسته دوم که بزرگترین نقش برجسته دوره ساسانی به شمار می‌رود طی چند سال اخیر با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده به گونه‌ای که در حال فرسایش است. البته این بدان معنا نیست که وضعیت سایر نقش برجسته‌ها مناسب‌تر است.

یک فعال حوزه میراث فرهنگی با اشاره به وضعیت بد حفاظت از این نقش برجسته‌ها گفت: نقش برجسته‌های موجود در تنگ چوگان که در دیواره کوه قرار دارند از شاخص ترین نقش برجسته‌های دوره ساسانی به شمار می‌روند که مانند آن در هیچ کجا یافت نمی‌شود.

محسن عباسپور افزود: بزرگترین کتیبه یا نقش برجسته مربوط به دوره ساسانی در همین تنگ چوگان و دومین نفش برجسته است که بیشترین آسیب را داشته است.

وی اظهار داشت: تا قبل از سال ۴۵ گزارش‌های باستان شناسی فقط بیانگر نقش برجسته در چهار ردیف در این منطقه است اما از سال ۴۵ با انجام مطالعات دقیق یک ردیف نقش برجسته از زیر خاک بیرون آمد که بسیار سالم مانده بودند و می‌توان این ادعا را داشت که جالب‌ترین نقوش برجسته بودند.

آب روند تخریب را شدت می‌دهد

این فعال حوزه میراث فرهنگی با اشاره به وضعیت نگران کننده یک نقش برجسته گفت: این نقش برجسته که یکی از منحصرفردترین نقش برجسته به شمار می‌رود به دلیل آبی که از پشت به آن نفوذ می‌کند در معرض تخریب و فرسایش قرار دارد به گونه‌ای که در حال حاضر وجود جلبک‌های بسیار ریز در آن به چشم می‌خورد.

عباسپور با اشاره به اینکه نفوذ آب از پشت نقش برجسته نیاز به انجام مطالعات دارد، اقزود: باید با تخصیص اعتبار مطالعات دقیقی در این رابطه انجام شود تا مسیر نفوذ آب به نقش برجسته مشخص و برای رفع آن اقدام کرد در غیر این صورت در آینده دیگری ردی از آن وجود نخواهد داشت.

وی با تاکید بر ضروت تعیین منشا آب گفت: به طور حتم نفوذ آب به نقش برجسته روند تخریب را دو چندان می‌کند همانگونه که در حال حاضر وضعیت فرسایش آن به نسبت دیگر نقوش بیشتر است.

میراث فرهنگی: در حال پیگیری هستیم

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان کازرون نیز در این رابطه اعلام کرد: یکی از اولویت این اداره بحث مرمت نقوش برجسته تنگ چوگان است که با تأمین اعتبار این اقدام انجام می‌شود.

محمدجواد جوکاری گفت: سال گذشته مطالعات لازم پیرامون نقوش برجسته تنگ چوگان انجام شد و در این راستا نیز نتایج خوبی به دست آمد.

وی با اشاره به موضوع نفوذ آب نیز به یکی از نقوش برجسته افزود: اداره میراث فرهنگی فقط به دنبال جلوگیری از فرسایش این نقش برجسته به تنهایی نیست بلکه برآنیم که با تامین اعتبار مرمت و حفاظت از تمامی نقوش برجسته‌ها دنبال شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی کازرون گفت: به طور حتم بارندگی‌ها و تغییرات جوی در فرسایش این نقوش تأثیر زیادی دارند از این رو باید اقدامی انجام شود که تخریب‌ها به حداقل برسد.

• منبع خبر : خبرجنوب