حسن بختیاری‌زاده، کارشناس‌ارشد روابط بین‌الملل

✍ رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پس از گمانه‌زنی‌ها و خبرهای رسانه‌ها، جمعه، دوازده اسفند وارد تهران شد.

✍ این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که تنش‌ها میان ایران و آژانس، نه تنها به سبب تداوم اختلافات دو طرف درباره فعالیت‌های ادعایی ایران در بعضی مکان‌ها، برطرف نشده است، بلکه گزارش بازرسان آژانس درباره یافت شدن اورانیوم با غنای بیش از هشتاد درصد در ایران، به پیچیدگی‌های موجود، افزوده است.

✍ اکنون می‌توان این پرسش را مطرح کرد که سفر گروسی می‌تواند کدام پیامدهای احتمالی را به دنبال داشته باشد و امکان تحقق کدام‌یک از این پیامدها، بیشتر است؟

✍ اختلافات ایران و آژانس، به‌ویژه درباره فعالیت‌های هسته‌ای ادعایی ایران، یکی از موانع نهایی شدن مذاکرات احیای برجام، در ماه‌های گذشته بود. ازاین‌رو، می‌توان احتمال داد که اگر فرمولی برای حل‌وفصل این اختلافات در سفر مدیرکل به تهران یافت شود، آنگاه برجام احیا شود.

✍ این احتمال، بعید به نظر می‌رسد. چراکه موضوعات گوناگون سبب شده دست‌کم در فضای کنونی، غرب کمتر از گذشته برای احیای برجام آمادگی داشته باشد.

✍ موضوع جنگ اوکراین و رویدادهای داخلی ایران موجب شده است ازیک‌سو تصمیم‌سازان غربی درباره دستیابی به توافقی حدید با ایران، با احتیاط رفتار کنند و از سوی دیگر، افکارعمومی غرب نیز نسبت به این توافق احتمالی حساس شود. ازاین‌رو بعید است که نتیجه سفر گروسی، به تنهایی بتواند به احیای برجام منجر شود.

✍ اگر سفر مدیرکل آژانس به تهران، بدون نتیجه‌ای دست‌کم نسبی پایان یابد، آنگاه تنش‌ها افزایش می‌یابد و این احتمال وجود خواهد داشت که طرف‌های غربی عضو برجام، تحریم‌های شورای امنیت را، ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد، بازگردانند.

✍ ایران، به‌هیچ‌وجه از افزایش تنش‌ها استقبال نمی‌کند و تلاش می‌کند از وخامت اوضاع جلوگیری کند. آژانس نیز مایل نیست شرایطی به وجود آید که به دسترسی‌ها و نظارت‌های موجود این سازمان بین‌المللی آسیب بزند.

✍ ازاین‌رو، می‌توان انتظار داشت ملاحظات ایران و آژانس سبب شود هر دو طرف، به‌گونه‌ای رفتار کنند که سفر گروسی دست‌کم به‌گونه‌ای نسبی، با توافق‌هایی برای حل‌وفصل اختلافات موجود همراه باشد تا از وخامت اوضاع، جلوگیری شود.

✍ اگر این فرض را بپذیریم که سفر مدیرکل آژانس، دست‌کم با دستاوردهای نسبی همراه خواهد بود، آنگاه می‌توان گفت در شرایطی که احیای برجام، دور از ذهن است، احتمال تداوم شرایط موجود، از بیشترین احتمال برخوردار است.

✍ به بیان دیگر ، سفر گروسی از وخامت اوضاع جلوگیری می کند، اما نمی‌تواند در شرایط فعلی و به‌تنهایی به احیای برجام بینجامد.

✍ به‌عنوان جمع‌بندی می‌توان گفت سفر گروسی به تهران از  بین سه گزینه دستیابی به احیای برجام، وخامت اوضاع و جلوگیری از وخامت اوضاع و در نتیجه تداوم شرایط موجود،  با احتمال بیشتر، به گزینه سوم می‌انجامد.

✍ اوضاع به دلایلی -که نویسنده این یادداشت در نوشته‌های پیشین به آنها اشاره کرده‌است – به گونه‌ای تغییر کرده که سفر گروسی به تهران – که به‌عنوان مثال، اگر دو سال پیش انجام می‌شد، می‌توانست امیدهای زیادی برای احیای برجام ایجاد کند- اکنون با نگاهی خوش‌بینانه و در صورت مثبت بودن نتایج آن، تنها از وخامت بیشتر اوضاع جلوگیری می‌کند.

• منبع خبر : راهبرد