بسمه تعالی
حکایت مادران اسمانی و حمامهای بوشهر!!!!
مجید غاله
با توجه به پیشینه بندر بوشهر در اقتصاد کشور و داشتن توامان گمرک، بندر و کشتیرانی ،صید وصیادی ،از قدیم الایام بوشهر دروازه ورود مهاجرین کار با قومیتهای مختلف و با نفراتی از استانهای کشور، شهرها و روستا های استان بوشهر بوده که در این شهر بندری سکنی گزیده اند علی ایحال با فرهنگ کهن و بومی این کهن بندر، آشنائی چندانی نداشته اند لذا نگارنده سعی نموده در سلسله مقالات مرتبط و فعلی خود در جهت آکاهی بخشی وآشنائی بیشتر غیر بومیان از آداب و سنن مردمان قدیم بوشهر در قالبهای گوناگون به رشته تحریر در آورد ، علاوه بر آن، مطالب در جهت یاداوریِ نسل جدید بومیِ بوشهر نیز تنظیم و منتشر می گردد.
واما بعد:
از نسلی باید نوشت که نفرات اندکی از ان دوران باقی مانده اند لیکن این باز ماندگان، در طول حیات سخت گذشته خود همراه با مادران متوفی با همهء کمبودها ، کاستیها و مشکلات زیادو بدون کمک مردان خانواده، امور مرتبط با خانه را پیش برده تا راحتی اعضاء خانواده را فراهم نمایند ، یکی از مشکلات اصلی ومهم بانوان گذشته بوشهری مرتبط با آب آشامیدنی شهر باید دانست ، زیرا بوشهر فاقد لوله کشی آب شرب بوده و این کمبود شدید، بانوان را وادار می کرد که به تنهائی آب مورد نیاز خانه را از اب انبار قوام وبعضاََ چاه های اُندُر بُندُر با فاصله زیاد تهیه وبا پای پیاده و یا با مال (حیوان باربر) به خانه برسانند.
علاوه بر مورد فوق ، مشکل دیگری که گرببانگیرزنان بوشهری شده بود و زندگی خانوادگی آنان را طاقت فرسا نشان می داد مربوط به شست و شوی لباس های اعضاء خانواده بود که مجبور گشته بودند ، تشتِ لباسی را بر سر گذاشته و برای شستن به ساحل دریا رفته تا با آب شور دریا و با کمک چوبی به نام دَکّو لباسها را شستشو نمایند( مواد شوینده هم وجود نداشت ).
باید اذعان نمود که این شیر زنان ،خاطرات ان زمانِ حمام رفتن با مادران خود را با آب و تاب تعریف و گفته ها را شیرین بازگو می نمایند به طوری که مستمع را سر ذوق آورده و مخاطب را در ان بازه ء زمانی قرار می دهند ،ایشان از حمام رفتن خود به عنوان خاطرات قدیمی ، ماندگار و روحیه بخش نام برده و می گویند حمام رفتن همانند رفتن به پیک نیک وصحرا گردی بوده که باید مجهز و با بقچه قدیمی به سفر روند لذا لازم است مروری کوتاه بر خاطراتِ شنیدنی و جالب انها داشته باشم ( پیشتر در مقاله ای مفصل از حمام های قدیمی بوشهر و اسامی انها یاد اوری نموده بودم).
در بوشهر قدیم چندین حمام در چهار محل اصلی شهر وجود داشته که فعال بودند اما محلات دیگر شهر فاقد حمام بودند، یکی از علل ازدیاد حمام های سطح شهر بوشهر جامعه کارگری و نرخ بالای نفوس ان دوران در مرکز شهر بوده است ، لذا در خصوص عدم استفاده از حمامهای خانگی بایستی اذعان نمود که نبود ابگرم کن ، عدم سوخت فسیلی و استفاده از چوب که تهیه ان هم مشکلاتی داشت ، مردم را وادار به حمام رفتن عمومی کرده بود گرچه مردم با وجود داشتن حمام خانگی به خاطر سختیهای پیش رو بازهم کمتر در خانه استحمام می کردند مگر در حد وجوب ، همین مشکلات موجود باعث رونق گرفتن حمام های سطح شهرشده و رفتن به حمام عمومی شهر مرسوم کرده بود ، فعالیتهای حمامهای شهر به صورت زوج و فرد و نوبتی برای زنان و مردان تنظیم شده بود.
وضعیت رفتن مادران به حمام با اطفال خود اینگونه بوده که همیشه موادغذائی باخود همراه داشته اند زیرا صبح تا ظهر در حمام می ماندندو اجباراََ بایستی تغذیه به همراه داشته باشند و ایضاََ نهار ظهر بیشتر مرسوم بوده که در گوشهء حمام که نشیمنگاه بوده و به سِکُنجه معروف بوده سفره پهن می کردندو دست جمعی نهار صرف می کردند، در واقع حمام رفتن انان نوعی دور همی وملاقات خانواده ها باهم باید تلقی کرد ، در حمامها معمولا کارگرانی به نام دلّاک وجود داشته که وظیفه کیسه کشیدن و سدر( برگ کنار ) ‌زدن به سر و بدن افراد به صورت نوبتی بر عهده داشته اند که این خود مدت طولانی تری صرف ماندن در حمام می کرده و ضرورت غذا همراه داشتن را مضاعف می نموده، معمولا حمام رفتن این چنینی هفته ای یکبار شکل می گرفته ومعمولا روزهای جمعه بوده است.
در پایان بایستی عنوان نمود که اب کشیدن از چاه با الاغ و پُر کردن دیگهای حمام واب گرم کردن خزانه ها( خزینه) حکایتهای خاص و مفصل خود را دارد.
والسلام

• منبع خبر : نصیر بوشهر انلاین