رقابت پنهان زنان با یکدیگر در محیط کار
امروزه در دنیا، زنان ۴۹ درصد از نیروی کار و ۵۷ درصد از جمعیت دانشگاه ها را تشکیل می دهند. شواهد غیرقابل انکار نشان می دهد که زنان دیگر بخشی از نیروی کار نیستند بلکه شکل دهنده آن هستند و در موقعیتی قرار دارند که می توانند بیشترین تاثیرگذاری در محیط کار، خانه و جهان را داشته باشند.
هیچ شکی نیست که زنان بسختی و بخوبی کار می کنند، اما، گاهی آنقدر غیرمعمول با یکدیگر رفتار می کنند که انجام کار سخت می شود و محیط کار کاملاً خصمانه می شود. زنان هم چنانکه از نظر آموزشی، اقتصادی و حرفه ای در حال پیشرفت می باشند با یک چالش ویژه روبرو هستند: چالش کمک برای موفقیت یکدیگر.
یک مطالعه تحقیقاتی نشان می دهد، با وجود تعداد بسیار کم زنان در سطوح اجرایی، آنها با یکدیگر مقایسه می شوند و این باعث ایجاد رقابت در آنها می شود. گزارش شده است که ۴۰ درصد زورگویان محل کار زنان هستند.
از آنجائیکه زنان متخصص در حال ورود و اشغال جایگاه های شغلی هستند، مهارت هایی را باید در خود توسعه دهند و برخی عادت ها را کنار بگذارند. یک عادت بین فردی مهم که باید کنار گذاشته شود، عادت رقابت پنهانی بین زنان است!
رقابت پنهانی چیست؟ بطور خیلی ساده رقابت پنهانی یعنی “پیروزی” با کنار گذاشتن غیرمستقیم فرد دیگر. مثال:
وقتی خانم “الف” در کارش پیشرفت می کند، همکارش با تعجب به او می گوید؟ وای! چطور توانستی به این موقعیت دست پیدا کنی؟
درست قبل از شروع یک نمایشگاه، هم کار خانم “ب” با او می گوید: من از اینکه شما این برنامه را رهبری می کنید تعجب می کنم، من شنیده ام که مشتریان شما را دوست ندارند.
رقابت پنهانی نوعی پرخاشگری غیرمستقیم است، که بسیاری از خانم ها در هنگام احساس رقابت با سایر زنان در محل کار از خود نشان می دهند. این یک اتهام علیه زنان یا روش ارتباطی آنها با هم نیست. رفتار مردان در محل کار معمولا دوستانه است، اما زنان اغلب دوست هستند. ممکن است آقایان براحتی برای ارتقاء و پیشرفت شغلی و شناخته شدن، با هم رقابت مستقیم داشته باشند، زنان به سختی این موارد را بروز می دهند. زنان اغلب پنهانی و در پشت صحنه رقابت می کنند. این رقابت پنهانی معمولاً بصورت رفتارهای پرخاشگری و رقابت غیرمستقیم در زنان نشان داده می شود.
دلایل رقابت زنان با یکدیگر
به طور کلی دو عامل مهم برای رفتار های رقابتی وجود دارد: عامل اول روانی است. در اینجا رفتار ممکن است ناشی از احساس ناامنی باشد این فرد به توانایی های ذاتی خود برای رسیدن به اهداف شغلی اش باور ندارد. در نتیجه، همیشه به دنبال تهدیدهای احتمالی برای موفقیت خود است. یکی دیگر از عوامل موثر در رقابت زنان، خود محل کار است. به دلیل وجود نظارت های دقیق و کم بودن پست های مدیریتی برای زنان، محل کار، زنان را در رقابت قرار می دهد. عوامل روانی- اجتماعی به همراه فرهنگ محیط کار، بدترین حالت رقابتی در زنان را بوجود می آورد!
در روانشناسی شخصیت، جایگاه کنترل بستگی به اعتقاد افراد به میزان کنترل خود بر حوادث دارد. کنترل می تواند درونی (شخص معتقداست می تواند زندگی خود را کنترل کنند) و یا بیرونی (معتقد است زندگی و تصمیمات او توسط عوامل محیطی و یا براساس شانس و اقبال کنترل می شود و نمی تواند بر آن تأثیر بگذارد.) باشد.
تحقیقات نشان می دهد که زنان معمولاً منبع کنترل بیرونی دارند. اگر یک زن به استعداد ذاتی خود و اینکه در رسیدن به اهدافش می تواند کمکش کند، باور نداشته باشد، رقابت بیشتری خواهد داشت و هرکسی یک تهدید بالقوه برایش خواهد بود، مخصوصاً زنانی که نمی توانند در محل کار پتانسیل های پیشرفت خود را به طور موثر نشان دهند.
هنگامی که احساسات رقابتی در محل کار ظاهر شود ارتباط زنان با یکدیگر مشکل می شود. یک زن ممکن است همکار خودش را دوست داشته باشد اما با ترقی و پیشرفت او احساس حسادت کند. زنان تمایل دارند با هم دوست باشند، اما مدیران در روابط خود با زیردستان، معمولاً “فاصله اجرایی” نشان می دهند. این نوع رابطه بین یک زن “سطح پایین” و “سطح بالاتر” می تواند انتظارات برای داشتن روابط دوستان و نزدیک را از بین ببرد.
یک زن، ممکن است مهارتهای همکارش را تحسین کند، اما تا زمانی که از محبوبیت این شخص احساس خطر نکند. یا، ممکن است یک از نظر حرفه ای به رئیس خود احترام بگذارد اما بخاطر ثروت و مسافرت های او احساس تنفر کند.

چرا زنان نمی توانند با هم در محل کار خوب کار کنند؟

یک دلیل تعمیم رفتار یک عضو گروه به کل گروه است. مثلاً اگر کسی یک رئیس مرد بد داشته باشد، هرگز نمی گوید “مردان رئیس های بدی هستند”. اما ما بسیار دیده ایم که یک زن، زن دیگر را تضعیف می کند. همچنین، از آنجا که تعداد کمی از زنان در سطوح بالای شغلی هستند، به طور ناخواسته رفتار آنها مورد توجه قرار می گیرد.
علاوه بر این، به نظر می رسد بسیاری از خانم ها همواره ترس این را دارند که هم جنس خودش، او را از جایگاه شغلیش پایین بیاورد. نظرسنجی های گسترده توسط پیو و گالوپ و همچنین چندین مطالعه آکادمیک نشان می دهد ترجیح زنان برای جنسیت روسا و همکاران خود، عمدتاً آقایان است. مطالعه ای دیگر نشان می دهد که گرچه زنان معتقدند زنان دیگر مدیران خوبی می کنند، اما زنان کارگر واقعاً نمی خواستند برای آنها کار کنند. هرچه زن در نیروی کار بیشتر باشد، احتمال تمایل به داشتن رئیس زن کمتر می شود.
این یک واقعیت است که محیط کار فضایی رقابتی است. بنابراین زنان حرفه ای امروز باید راهی برای مدیریت موفقیت آمیز احساسات رقابتی و عملکردهای سایر زنان و مدیریت پاسخ های خود بیابند و یک مدل تعاملی را جایگزین کنند.
بهترین راه برای جلوگیری از رقابت پنهانی، وارد نشدن به آن است. یعنی اگر احساس شود یک همکار زن احساس تهدید یا رقابت با شما دارد، نسبت به او رفتار منفی نشان داده نشود؛ گفتنش بسیار ساده، اما انجام دادنش مشکل است. وقتی زنی احساس می کند، از سوی همکار زن خود مورد حمله قرار گرفته است، واکنش طبیعی او حمله کردن است. در عین حال ضد حمله باعث می شود هر دو طرف در یک چرخه گرفتار شوند. شاید ضدحمله ها قابل درک باشد اما سازنده نیست و به مبارزه قدرت ادامه می دهد و رقابت پنهانی را بیشتر می کند.
برای خارج شدن از اینگونه موقعیت ها بهتر است به یک موقعیت حرفه ای و نه شخصی وارد شد. یعنی که قبل از پاسخ دادن به سخنان بی ادبانه یا رفتار خراب کارانه فرد، مکث شود و به جای تلافی، بدون درگیری در یک مقابله شخصی به مسائل کاری پرداخت شود.
مطالعه محیط های کاری نشان داده است که وقتی شرایط عادیست روابط زنان با هم در محیط های کاری معمولا خوب و درخشان است. زنان می توانند استعداد و تخصص خود را برای تولید نتایج فوق العاده بکار گیرند و همچنین می توانند دوستان بسیار خوبی باشند. با این وجود، همچنان که دنیای جدید کار در حال شکل گیری است، رقابت پنهانی در موقعیت های خاصی وجود دارد. مثالاً وقتی که دو زن برای ارتقاء، پیشرفت شغلی و یا شناخته شدن در محل کار، رقابت می کنند. بنابرابن ارائه راهکارهای سالم برای وارد نشدن به این موقعیت ها بخشی از چالش حرفه ای امروزه می باشد.
راه کارهای سازمانی و فردی برای وارد نشدن در رقابت پنهانی
شناخت حساسیتهای زنان و تلاش آگاهانه برای حمایت از آنان در سمت های رهبری، یک راه حل برای ایجاد محل کار عاری از درگیری است. منابع انسانی سازمانها می توانند به تبلیغ فعالانه برنامه های تنوع جنسیتی و تشویق برنامه های آموزشی و پشتیبانی، برای کارمندان زن، بپردازند.
همچنین شفافیت می تواند به حل بسیاری از اینگونه مسائل کمک کند. اگر رفتارهای پرخاشگرانه و منفعل، مشاهده گردید، مقابله با رفتار خاص، قبل از وخیم تر شدن می تواند کمک کننده باشد. یکی از راههایی که می توان در اینجا به کار گرفت استفاده از حس شوخ طبعی برای حل و فصل ماجراست.
بپذیرید که محیط کار، طبیعتاً، یک محیط رقابتی است و شما در محل کار با رقبای زن دوستانه و غیر دوستانه روبرو خواهید شد. نسبت به همه زنان در محل کار دوستانه باشید بدون اینکه لزوماً دوست شوید. به هر کسی اجازه ورود به حلقه درونی خود ندهید و خودتان انتخاب گر باشید.
روابط قوی با افراد قدرتمند و با نفوذ ایجاد کنید. از حضور در کنار افراد سمی اجتناب کنید و سعی کنید نحوه برخورد با آنها را یاد بگیرید. سعی کنید اعتماد همکاران زن خود را جلب کنید.
اعتماد به نفس خود را تقویت و ارزشهای خود را مشخص کنید تا بتوانید با حرکت در مسیر ارزشها به نتایج مثبتی در محل کار دست یابید. موفقیت ها و دستاوردهای خود را مستندسازی و حفظ کنید.
هدف شغلی خود را مشخص کنید و یک برنامه استراتژیک داشته باشید.
زنان به آهستگی اما مطمئناً از نردبان ترقی سازمان ها و شرکت ها بالا می روند. پس لازم است چگونگی بالا رفتن از این نردبان را یاد بگیرند.
انتظار می رود زنان با حمایت از یکدیگر زمینه پیشرفت هم را فراهم کنند. اما واقعیت اینست که ناامنی ها و ماهیت رقابتی محیط کار، صحنه رقابت زنان را شکل می دهد. ما نمی توانیم رفتار دیگران را کنترل کنیم ما فقط می توانیم واکنش خودمان را کنترل کنیم. تمرکز بر تغییر رفتار دیگران انرژی ما را می گیرد اما تمرکز بر حفظ و کنترل موقعیت خود می تواند به ما کمک کند تا در مسیرمان مثبت و مثمرثمر باشیم.

• منبع خبر : نصیر بوشهر