باورکردنی نیست، اما میزان شناخت و آگاهی اغلب کارگران نسبت به حق و حقوقشان به‌شکل حیرت‌آوری ناچیز است.

روز جهانی کارگر، با روز‌ یازدهم یا دوازدهم اردیبهشت در تقویم ایران مصادف می‌شود. ماده ۶۳ قانون کار، روز کارگر را تعطیل کارگران محسوب می‌کند و به آن‌ها اجازه می‌دهد مرخصی بگیرند، اما چون این مورد مختص کارگران است، رد و نشانی از آن در تقویم رسمی کشور نمی‌بینیم. تعطیلی روز کارگر، تنها موردی نیست که عموم کارگران از آن بی‌خبر هستند. قوانین مربوط به مرخصی، شیوه محاسبه و پرداخت حقوق، میزان سهم کارگر و کارفرما از پرداخت حق بیمه و… دیگر مواردی است که اطلاعات مفید و کاربردی درباره‌شان در پیله‌ای از راز مخفی شده است.

قانون کار درباره مرخصی استحقاقی چه می‌گوید؟

مرخصی استحقاقی کارگران بر اساس ماده ۶۴ قانون کار، سالی ۳۰ روز در نظر گرفته می‌شود. مدت مرخصی استحقاقی سالیانه کارگران مشاغل سخت‌و‌زیان‌آور پنج هفته است. اگر مدت فعالیت کارگر در کارگاه زیر یک سال باشد، مرخصی استحقاقی او را بر اساس نسبت و تناسب تعیین می‌کنند. روز‌های تعطیل جزو ایام مرخصی نیست.

کارگران به اشتباه تصور می‌کنند اگر از مرخصی استحقاقی استفاده نکنند، تعداد این روز‌ها ذخیره می‌شود. اما طبق قانون فقط ۹ روز در سال می‌توان مرخصی استحقاقی را ذخیره کرد و مابقی آن بدون پاداش سوخت می‌شود.

مرخصی استحقاقی ذخیره شده کارگر در پایان قرارداد کار یا اتمام همکاری، قابل‌تبدیل به پول است و کارفرمایان مکلف هستند وجه آن را به کارگر یا در صورت فوت او به ورثه پرداخت کنند.

قانون کار درباره مرخصی ساعتی چه می‌گوید؟

مرخصی ساعتی کارگر می‌تواند یک ساعت یا بیشتر در طول روز باشد. مرخصی ساعتی برای مواردی است که کارگر کار واجب و ضروری خارج از محیط کار داشته باشد یا دچار مشکلی شود. طبق ماده ۷ قانون کار، مرخصی کمتر از یک روزکار، جزو مرخصی استحقاقی منظور می‌شود و می‌توان زمان آن را جمع بست.

قانون کار درباره مرخصی زایمان چه می‌گوید؟

مرخصی زایمان کارگر زن بر اساس ماده ۷۶ قانون کار، روی هم‌رفته ۹ ماه است. ۴۵ روز از این مرخصی می‌تواند پس از زایمان مورداستفاده قرار بگیرد. ماده ۷۸ قانون کار، کارفرما را مکلف کرده به مادران شیرده تا پایان دوسالگی کودک پس از هر سه‌ساعت خدمت، نیم‌ساعت فرصت شیردادن بدهد. قانون کار تا وقتی نوزاد دوساله شود، از کارگر حمایت می‌کند.

قانون کار درباره مرخصی استعلاجی چه می‌گوید؟

مرخصی استعلاجی وقتی کابرد دارد که کارگر دچار بیماری عادی یا آسیب و حوادث مربوط به کار شود. قانون کار موعد مشخصی برای استفاده از مرخصی استعلاجی تعیین نکرده است، اما سقف مرخصی استعلاجی با تایید و گواهی پرشک معتبر، معمولا سه روز است.

پرداخت حقوق و مزایای کارگر در طول سه روز مرخصی استعلاجی توسط کارفرما تضمین شده، اما در صورت نیاز به روز‌های مرخصی بیشتر، حقوق و مزایای کارگر پس از پایان دوره استعلاجی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود. قانون کار می‌گوید مدت مرخصی استعلاجی با تایید سازمان تامین اجتماعی، جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب می‌شود.

قانون کار درباره مرخصی بدون حقوق چه می‌گوید؟

مرخصی بدون حقوق وقتی قابل استفاده است که سقف قابل استفاده مرخصی استحقاقی پر شده باشد. کارگر در این صورت با توافق کارفرما، می‌تواند از مرخصی بدون حقوق استفاده کند. حداکثر مدت‌زمان درخواست مرخصی بدون حقوق دو سال است.
قرارداد کارگر، به‌موجب ماده ۱۶ قانون کار، در طول مدت مرخصی بدون حقوق تعلیق خواهد شد.

قانون کار درباره مرخصی تحصیلی چه می‌گوید؟

مرخصی تحصیلی در دسته مرخصی بدون حقوق قرار می‌گیرد. مهمترین ویژگی مرخصی تحصیلی این است که بر خلاف دیگر مرخصی‌های بدون حقوق می‌توان دو سال مرخصی تحصیلی را برای دو سال دیگر تمدید کرد و در مجموع تا دو سال افزایش داد.

قانون کار بازه زمانی مشخصی برای استفاده از مرخصی استعلاجی تعیین نکرده است

قانون کار درباره روز‌های تعطیل رسمی چه می‌گوید؟

تعطیل هفتگی کارگران روز جمعه، است. کارگر همچنین در روز‌های تعطیل رسمی ذکر شده در تقویم نیز تعطیل خواهد بود و کارفرمایان نباید در این روز کارگر را به خدمت بگیرند یا وادار به کار کنند. مگر اینکه در توافق با او رقمی به‌عنوان اضافه‌کار در نظر بگیرد.

قانون کار درباره حق عائله‌مندی و حق فرزند چه می‌گوید؟

حق تاهل یا حق عائله‌مندی از امسال در زمره حق‌وحقوق رسمی کارگران متاهل قرار می‌گیرد. اگر کارگر فرزند هم داشته باشد، به او علاوه بر حق عائله‌مندی، حق اولاد تعلق خواهد گرفت. حق تاهل باید از امسال در قرارداد کارگران قید شود.

حق تاهل ۵۰۰ هزار تومان است و امسال برای اولین‌بار در فیش حقوقی کارگران قید می‌شود. فرقی ندارد کارگر مرد یا زن باشد و به هردوی آن‌ها این رقم تعلق خواهد گرفت.

حق اولاد برای هر فرزند محاسبه می‌شود. سال‌های پیش حق اولاد تا فرزند سوم قابل‌پرداخت بود، اما امسال با استفاده از قانون جوانی جمعیت و در راستای حمایت از کارگران، محدودیت این مورد برداشته شده تا حق اولاد برای همه فرزندان کارگران قابل پرداخت باشد.

حق اولاد سال ۱۴۰۳، برای هر فرزند معادل ۷۱۶ هزار تومان است، اما شرط استفاده از این مورد داشتن سابقه پرداخت ۷۱۶ روز حق بیمه است. در غیر این صورت کارگر نمی‌تواند از مزایای حق اولاد برخوردار شود.

قانون کار درباره حقوق وزارت کار و خالص پرداختی چه می‌گوید؟

پایه حقوق وزارت کار، امسال از پنج میلیون و ۴۸۵ هزار و ۲۲۶ تومان به هفت میلیون ۴۰۵ هزار ۵۶۸ تومان افزایش پیدا کرد. پایه حقوق کارگران در فیش حقوقی، با عنوان جمع مزد پایه می‌آید و در قرارداد‌های کارگری درج می‌شود.

حقوق وزارت کار ۱۴۰۳، در کنار پایه حقوق، با یک‌سری مزایا تلفیق می‌شود. محاسبه و پرداخت مزایا دقیقا مانند پایه حقوق، اجباری است. حق بیمه سهم کارگر را در انتها کسر می‌کنند. یکی از مزایای حقوق وزارت کار ۱۴۰۳، بن خواربار است که امسال از یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.

حقوق وزارت کار ۱۴۰۳ همچنین از حق مسکن تشکیل می‌شود که مانند سال قبل ۹۰۰ هزار تومان خواهد بود و تغییری را تجربه نمی‌کند. حق عائله‌مندی امسال برای اولین‌بار در بخشنامه حقوق و دستمزد کارگری گنجانده شده و کارفرما باید به کارگر بابت آن ۵۰۰ هزار تومان بپردازد.

حقوق وزارت کار ۱۴۰۳ همچنین شامل حق اولاد است و کارگر متاهل به‌ازای هر فرزند ۷۱۶ هزار تومان دریافتی خواهد داشت که نسبت به رقم ۵۳۰ هزار تومان سال گذشته مقداری افزایش پیدا کرده است. داشتن فرزند دوم به معنای محاسبه، یک ۷۱۶ هزار تومان دیگر در فیش حقوق کارگران است.

حقوق وزارت کار ۱۴۰۳ با افزودن پایه سنوات تکمیل می‌شود. در این بخش مانند سال گذشته کارفرما باید مبلغ ۲۱۷ هزار تومان به حقوق کارگرانی باسابقه حداقل یک ساله فعالیت در کارگاه بپردازند.

قانون کار درباره حق بیمه کارگران چه می‌گوید؟

حق بیمه کارگران از سه سهم تشکیل می‌شود؛ سهم اول را دولت می‌دهد. پرداخت سهم دوم برعهده کارفرماست و آخرین سهم را از حقوق کارگر کسر می‌کنند.

حق بیمه کارگر در نهایت به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود که خدماتش را در طول سال از طریق دفترچه درمانی این بیمه خدمات درمانی به بیمه‌شدگان ارائه می‌دهد و همچنین پس از پایان دوره خدمت کارگر، به او حقوق بازنشستگی بپردازد.

حق بیمه تامین اجتماعی معادل ۳۰ درصد حقوق ماهیانه کارگر است. کارفرما و دولت روی هم ۲۳ درصد آن را گردن می‌گیرند و هفت درصد دیگر از حقوق کارگران کسر می‌شود. کارگر برای اطمینان از پرداخت حق بیمه توسط کارفرما می‌تواند هر ماه به سایت یا اپلیکیشن تامین من مراجعه کند. گزارش‌ها معمولا با کمی تاخیر به‌روزرسانی می‌شوند.

قانون کار درباره حقوق بیکاری چه می‌گوید؟

حقوق بیکاری یا مقرری دوره بیکاری از جمله حقوق کارگر است. این مبلغ با شرایط و ضوابط خاص به کارگرانی که دوره‌ای مشخص حق بیمه پرداخت کرده اند تعلق می‌گیرد. رقمش ناچیز است و تنها باید گوشه‌ای از زخم‌ها و هزینه‌ها را تقبل کند.

بیمه بیکاری طوری برنامه‌ریزی شده تا بازگشت سریع کارگر به کار را رقم بزند. سوءاستفاده از قوانین بیمه بیکاری وجود دارد و از طرف دیگر سازمان تامین اجتماعی سخت‌گیرانه بر اجرایش نظارت دارد.

بیمه بیکاری به کارگرانی تعلق می‌گیرد که به شکل ناخواسته از کار بیکار یا اخراج شده‌اند. همچنین متقاضی باید حداقل یک سال سابقه پرداخت بیمه در کارنامه خود داشته باشد. در مدت پرداخت بیمه بیکاری در کلاس‌های آموزشی شرکت کند و دو ماه یکبار، وضعیت جدید خود را گزارش کند. جمع مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری نمی‌تواند برای افراد مجرد و متاهل به ترتیب بیشتر از ۳۶ ماه یا ۵۰ ماه باشد.

بیمه بیکاری پرداختی به کارگر معادل ۵۵ درصد میانگین مزد، روزانه او خواهد بود. به حق بیمه بیکاری برای افراد متاهل و دارای فرزند، حداکثر تا چهار نفر تخت تکفل، ۱۰ درصد حداقل دستمزد (به‌ازای هر نفر) اضافه خواهد شد تا در نهایت میزان مقرری بیمه بیکاری، به عددی بین حداقل دستمزد و ۸۰ درصد متوسط مزد یا حقوق برسد.

• منبع خبر : فرارو