خوانندگی زنان یکی از موضوعاتی است که از لحاظ فقهی و حقوقی نیازمند تأمل و بررسی است. سالهاست که این بخش از هنرمندی زنان در ایران با ممنوعیت مواجه شده است. معمولاً این ممنوعیت مستند به شریعت میشود. برخلاف برداشت بسیاری از افراد، حرمت صدای زن از نظر فقهی امری مسلّم و اجماعی نیست. در […]
خوانندگی زنان یکی از موضوعاتی است که از لحاظ فقهی و حقوقی نیازمند تأمل و بررسی است. سالهاست که این بخش از هنرمندی زنان در ایران با ممنوعیت مواجه شده است. معمولاً این ممنوعیت مستند به شریعت میشود.
برخلاف برداشت بسیاری از افراد، حرمت صدای زن از نظر فقهی امری مسلّم و اجماعی نیست. در موضوع خوانندگی زنان در میان فقها دو فتوای مختلف وجود دارد: دسته اول مطلق شنیدن و گوش دادن به آواز زنان را حرام میدانند. دسته دوم از فقها منکر اینهمانی میان خوانندگی زن و غنا هستند و قائلند که مطلق شنیدن صدای زن حرام نیست بلکه اگر این آواز مصداق غنا باشد، حرام است. از این دیدگاه از نظر حرمت تفاوتی میان زنان و مردان وجود ندارد چرا که اگر مردان نیز به گونهای آواز بخوانند که مصداق غنا باشد، شنیدن آن نیز حرام است. نظر دوم نه فتوایی شاذّ، که اتفاقاً فتوایی مشهور میان فقهاست.
مسأله آن است که چرا تصمیمگیران از فتوای اول تبعیت و برای زنان محدودیت ایجاد کرده و میکنند؟ وقتی در موضوعی اختلاف فتوا وجود دارد، به کدامین استناد شرعی برای همه زنان جامعه محدودیت ایجاد میشود؟ این تکثر در فتاوای مختلف ظرفیت مناسبی برای تجویز خوانندگی زنان در ایران ایجاد مینماید. بله اشخاصی که از دسته اول فقها تقلید میکنند، شرعاً نباید به آواز بانوان هنرمند گوش دهند اما این شنیدن برای اشخاصی که از دسته دوم فقها تقلید میکنند هیچگونه حرمتی ندارد و بدون دلیل این دسته از امری مباح محروم میشوند و عجیبتر آنکه تمام زنان این مرز و بوم از هنرنمایی محروم میگردند که در جای خود قطعاً قابل انتقاد است.
با توجه به مقدمه فقهی فوقالذکر نمیتوان ادعا کرد که خوانندگی زن، مصداق «فعل حرام» است و به تبع حرام بودن آن، شخص مشمول ماده ۶۳۸ تعزیرات میباشد چرا که خواننده و دستاندرکاران میتوانند این ادعا را مطرح کنند که ایشان مقلد فقهایی هستند که مطلق آواز زنان را حرام نمیدانند.
خوانندگی زن همچنین نمیتواند مصداق «فراهم آوردن موجبات فساد و فحشا» باشد تا بتوان ماده ۶۳۹ تعزیرات را بدان تطبیق داد. چرا که عمل خوانندگی زنان، مباح است و عمل مباح نمیتواند فساد و فحشا محسوب شود.
محروم کردن زنان از برخی عرصههای هنر، بایستی مورد تجدیدنظر و بازاندیشی قرار گیرد و از ظرفیتهای فتاوای متکثر در این موضوع استفاده شود تا نه تنها جامعه ایرانی، بلکه جهانیان هنرنمایی زنان و دختران ایرانی را مشاهده و تحسین نمایند.
Wednesday, 16 April , 2025