برگ‌هایی از تاریخ دشتی و تنگستان در جنگ جهانی اول (بر اساس آرشیو بریتانیا در بحرین)
قسمت هشتم:
از: ماژور نماینده سیاسی مقیم بحرین
مورخه: 5 فوریه 1916 میلادی.
به: معاون نماینده سیاسی، مقیم بوشهر.
(در ادامه یادداشت من به شماره 17c مورخ ۳ فوریه ۱۹۱۶میلادی.) فوری.
ناخدا زایراسماعیل به شماره ثبت 100، در عوض 60 صندوق چای، مجوز صدور 120 صندوق دارد. چنان که گزارش شد، علی حسن از لاور به شماره ثبت 155 پیش از ارائه قانون مجوز صادرات، آغاز به بارگیری چای کرده بود، لنج او را مورد بازرسی قرار دادیم، به جای 150 صندوق چای که درخواست مجوز کرده بود، 217 صندوق چای در لنج او پیدا کردیم. وی اظهار می‌دارد که ۱۳۵ صندوق چای را به مبلغ ۱۰۳۲۵ روپیه از سه تاجر ایرانی بحرینی از طریق محمد شریف، به حساب شخصی خود خریداری کرده است و 82 صندوق متعلق به عبدالله بن اسحاق بوشهری برجا مانده که به بوشهر ارسال می‌شود. عبدالله بن اسحاق نیز این ادعا را پذیرفته است.
علی حسن، همان طور که هیچ مجوزی از مدیر گمرک لاور یا حسین‌خان ندارد، این مقادیر چای را نیز بدون اجازه من خریداری کرده است و هنگامی که در گمرک متوجه شد در صورتی که مجوز از جانب من ارائه ندهد، کشتی او قابل توقیف است، برای تعداد کمتری از صندوق‌ها نسبت به مقدار واقعی بارگیری‌شده درخواست مجوز نمود. در نتیجه، چای توقیف گردید. تاجران ایرانی که چای را به او فروخته‌اند، علناً می‌گویند کسی که بدون مجوز کتبی من اقدام به فروش چای به لنج‌های تنگستانی کرده را باید مجازات کرد. لطفا به من گزارش دهید که آیا امکان دارد که علی حسن از کسانی باشد که حسین‌خان به او مجوز خرید محموله‌های بزرگ را اعطا می‌کند.
من گزارشی دریافت کرده‌ام که او از دشمنان حسین‌خان است، اگر چنین است، او امکان کسب مجوز ندارد. به نظر من، حتی در صورتی که او موفق به اخذ مجوز ‌شود، محموله چای می‌بایست ضبط گردد. زیرا معتقدم می‌بایست مبلغ یکصد روپیه جریمه شود تا عبرتی باشد برای دیگران که بدانند باید از اوامر اطاعت کنند.
همچنین باور دارم علی حسن، چه «دشمن» باشد چه وابسته به دوستی چون حسین‌خان، باید تاجرانی که به او چای فروخته‌اند، به سختی جریمه شوند تا به آن‌ها نشان داده شود که دستور عدم فروش چای به تنگستانی‌ها، موضوع فراموش‌شده‌ای نیست. علی حسن مأذون شده که به بحرین برود و نزد شما گزارش دهد، یا در اینجا منتظر دستورات شما بماند.
ترجمه دکتر غلامرضا زائری