سید محمود صدری✍️

جنگ دوازده روزه علیه ایران نشان داد که برای حفظ کشور هویت ملی از اساسی ترین مولفه ها میباشد .
در پایداری کشورها مولفه های متعددی ذی اثر وموثر میباشند ولی مهمترین آن همبستگی ملی ودرک این امر از جانب جامعه است که تمام مسائل وخواستها وقتی امکان پذیر است که کشور حفظ گردد ودچار فروپاشی وتجزیه نگردد .حفظ کشور هم در سایه هویت ملی امکان پذیر میباشد .
آیا هویت ملی یک امر مستقل وبدون وابستگی به عوامل دیگر است یا نتیجه مولفه‌ها وعوامل مختلف ومتعدد میباشد ؟
پاسخ آن‌روشن است هویت ملی نشئت گرفته از عوامل اصلی وفرعی ایست که چنانچه نباشند امکان شکل گیری آن‌وجود ندارد .
دربررسی این عوامل ،
تاریخ ،محیط جغرافیائی ،نژاد ،زبان ،دین وفرهنگ بعنوان پایه های اصلی ومبنائی هویت ملی شناخته میشوند .
در واقع شکل گیری هویت ملی بر اساس این عوامل است .از اینرو تقویت آنها سبب استحکام پایه های هویت ملی جامعه ونهادینه شدن آن‌می‌شود.
این عوامل یا مولفه هاهستند که یک احساس وروح جمعی را برای حفاظت از داشته های مشترک ایجاد و مسئولیت جمعی را برای حفاظت ازآن روح مشترک بوجودمی آورد .وقتی هویت ملی ایجاد می‌شود
ایثار واز خود گذشتگی وفدا کردن تمام هستی برای پاسداری از آن حاصل میگردد .
تاریخ، نگاه مشترکی را در جامعه بوجود می‌آورد. مردم خود را در پیوند با فراز ونشیب گذشتگان قرار میدهند وحمیت و تعصب و وابستگی به آنرا پیدا می‌کنند. بعنوان مثال سلسله هخامنشیان در ذهن وجان همه ایرانیان جای دارد.آنها پیروزیها وشکستها در تاریخ را در درون‌خود احساس دارند وخویشتن را جزئی از آن دوران میدانند.
نژاد ، احساس خویشاوندی وقرابت را بر قرار و سرنوشت یکسانی را بوجود میاورد . مردم یک‌سرزمین وقتی دارای یک نژاد هستند احساس هویت یکسانی میکنند وبیگانگی کاملا برطرف میگردد .
زبان ، عامل مهم در روح دسته جمعی واحساس مشترک یک جامعه است .زبان حس مشترک وهویت یکسان وپیوند قوی را بوجود می آورد .
زبان با دیگر مولفه های اصلی هویت ملی از جمله فرهنگ ،ادبیات،هنر وشعر وآداب ورسومات رابطه تنگاتنگی دارد .
متاسفانه پس از انقلاب گروهی از مقامات نسبت به زبان وتاریخ کشوربی اعتنا شدند ونقش این‌مولفه های مهم در هویت ملی را تضعیف نمودند .
فرهنگ ، آداب ورسومات واخلاق ورفتارها واثرات تاریخی ومدنیت وخلق وخوی وهنر وموسیقی وبر جای مانده های آئین وجشن ها وتمام میراث گذشتگان وارزش هاووووورا شامل میشود و از مهمترین اضلاع هویت ملی میباشد .
فرهنگ نه تنها هویت ملی را شکل می‌دهد بلکه در پایداری آن وماندگاری ملتها نقش اساسی وبسزائی را بر عهده دارد .
جوامعی که دارای فرهنگ قوی هستند در برابر تند بادها پایداری بیشتری را از خود نشان می‌دهند. حتی اگر این جوامع شکست نظامی را متحمل شوند قدرت فرهنگی آنها می‌تواند در نهایت پیروزی ویا حفظ هویت را سبب گردد .
مغولان از نظر نظامی ایران را شکست دادند اما در نهایت مغلوب فرهنگ مسلط کشور مان گردیدند .
در رقابت کنونی جهان یکی از علل برتری غرب بر شرق فرهنگ والا وبالآی آنهاست .دموکراسی وآزاد بودن جریان اطلاعات وحقوق نسبی مردم در این جوامع سبب گشته که اولا خلاقیت ها در همه زمینه ها رشد یابد وثانیا برای دیگر جوامع جاذبیت داشته باشد .همچنین
اثر هنری وادبی وفلسفی وتبادل آرا ووو در غرب توانسته برتری هائی را نسبت بدیگرکشورها بوجود آورد.
از اینرو حتی مخالفان غرب برای فعالیت‌های اجتماعی وسیاسی خود این کشورها را بر می‌گزینند.
رشد ادبیات وفلسفه واندیشه در قرون وسطی رنسانس وپیشرفت وترقی اروپا را در بر داشت .حفظ ایرانیت وهویت آن هم‌ پس از مغلوب شدن بدست اعراب در سایه صدها شاعربزرگ فارسی گو واثر جاودانه شاهنامه امکان پذیر گشت .
بعد از انقلاب رشد فرهنگ در ایران سیر جهشی وبزرگی را بخود دید که ناگهان با روی کار آمدن اشعریت نه تنها این مسیر متوقف گردید بلکه جامعه انحطاط فرهنگی را تجربه نمود .

‬‏: عوامل بر شمرده بالا پایه ها واساس هویت ملی ست اما در پایداری هویت ملی وقوام وتقویت آن مولفه های دیگری اثر گذار هستند .این مولفه ها اجازه نمی‌دهند که هویت ملی تضعیف وانگیزه ها سست گردند بلکه آنرا تقویت ونهادینه ميکند .
قدرت نظامی یکی از آنهاست .این قدرت نه تنها بازدارندگی ومصونیت رابرای یک‌جامعه بوجود می آورد بلکه انگیزه قوی را برای قوام حس ملی ایجاد مینماید .جامعه قدرتمند احساس غرور وافتخار دارد .این احساس در استمرار هویت ملی وعدم تضعیف آن ذی اثر است .
در جنگ دوازده روزه علیرغم شکاف بین دولتمردان وملت ،پاسخ موشکی ایران غرور ملی را وبه تبع آن احساسات ملی را بر انگیخت .

پیشرفت علم وتکنولوژی وتوسعه اقتصاد که رفاه ملی و تولید ثروت را در بر دارد هم احساس خوشبختی وسربلندی وشخصیت را به جامعه میدهد.این غنای مادی وروحی نوستالژی هویتی را زنده وعملا بمیدان‌می آور

در پایداری وتقویت هویت ملی ، پیوند ملت وحاکمیت مهمترین عامل محسوب میگردد .رضایتمندی مردم از نوع حکومت وفراهم شدن آسایش وامنیت ورفاه آنها علاقه مندی به وطن را افزایش می‌دهد وانگیزه بیشتری را برای دفاع از کشور بوجود می آورد .علاقه مندی به وطن نوستالژی تاریخ واسطوره را زنده می‌کند وتوجیهی بر برتری زبان وفرهنگ وآداب ورسومات را نسبت بدیگران ایجاد میکند.در این حالت هویت ملی نمود بیشتری را از خود بروز وظهور میدهد .
حفظ متفکران وروشنفکران وطبقه متوسط از دیگر مولفه‌های مصونیت وپایداری وتقویت هویت ملی ست . در جنگ‌دوازد ه روزه این روشنفکران بودند که تردیدها در بین مخالفان با حاکمیت را بر طرف وآنها را بسمت دفاع از میهن تشویق وروح ملی را تبلیغ نمودند .آنها فوری ترین مسئله را دفع متجاوز ودفاع از هویت این سرزمین وعدم فرو پاشی‌ کشور دانستند .
دولت‌ها وحاکمیتهائیکه این قشر از جامعه را از دست بدهند در طوفان‌ها وحوادث امکان حفط خود را نخواهند داشت وسقوط خواهند نمود .چرا که هویت ملی در حاشیه قرار می‌گیرد. در حمله اعراب ومغول این طبقه واسط جامعه بود که بدلایل مختلف هویت ملی را در الویت قرار نداد وخلاصی از حاکميت جور وستم‌را بر آن ترجیح داد .خوشبختانه
ایران‌بلحاظ قدمت خود همه مولفه ها ی ثابت ومبنائی را برای هویت ملی داراست ودر این زمینه یکی از سرآمدهای ملتهای دنیاست .
بعضی کشورهای امروزی که از درون دیگر جوامع بیرون آمده ودارای تاریخ وفرهنگ کهن نیستند تلاش دارند که برای خود یک هویتی را جویا شوند .
آنچه که امروز میتواند هویت ملی را تضعیف ویا در فضای مه آلود قرار دهد روابط حاکمیت وملت ،بی اعتنائی به تاریخ وزبان وفرهنگ وسرنوشت پر افتخار کشور،عدم‌توجه به رفاه ملی ودانش و تکنولوژی ست .
در جنگ دوازده روزه علیرغم کاستی های فراوان واشکالات وشکاف های حاکمیت وجامعه ،مردم نشان داد ندکه برهویت ملی خود ارج می‌نهند وآنرا در حوادث ناگوار بر هر امر دیگری ترجیح می‌دهند.
مسئولین از تجربه جنگ اخیر شایسته است که درس بگیرند ونسبت به قوام هویت ملی ومولفه های تقویت آن وبخصوص رضایتمندی جامعه اهتمام کامل را بعمل آورند تا کشور از گزند دیگران محفوظ ومصون باقی بماند .