نصیربوشهر – مرتضی خضری:

در چند سال اخیر، کم بارانی کشاورزان را در شهرستان‌های گناوه و دیلم آزار داده است. دشت لیراوی و حیات داوود سال‌هاست سیراب نشده‌اند. کمبود باران‌، نای زمین و کشاورزان را گرفته است اما سال‌هاست کشاورزان شاهد هدر رفت آب خروشان رودخانه‌های فصلی در زمان بارندگی هستند که بدون هیچ توضیحی در شکم دریا خالی می‌شوند. آب رودخانه‌های فصلی اگر اندکی مدیریت و هدایت شود کشاورزی را در دشت‌های حیات داوود و لیراوی جان می‌دهد.

در دشت لیراوی دو رودخانه فصلی وجود دارد. رودخانه گربه‌ای یا آبداری و آب‌راهی به نام دره امیری که تنها در زمان بارندگی آب در آن روان می‌شود، طی سالیان دراز هیچ استفاده‌ای از آب‌ رودخانه گربه‌ای نشده است.
تنها دره‌ای که چندین دهه پیش و در زمان خوانین مورد بهره‌برداری ایده‌آل قرار گرفت، دره امیری بود. این دره در زمان بارندگی آب خود را از کوه دهک می‌گیرد. دره امیری به دلیل کوتاهی و عمق کم، بیشترین سود را برای زمین‌های کشاورزی روستاهای گزلوری، باباحسنی، خواجه‌گیر، بنه‌احمد، مال‌شهاب، شیخ‌زنگی و بویرات داشته است. دره امیری از کوه دهک شروع می‌شود به روستای گزلوری می‌رسد و از جنوب این روستا گذشته و به دشت مسطح لیراوی می‌رسد. این دره در بالا دست خروشان است اما همین که به دشت می‌رسد در میان دشت لیراوی گم می‌شود. قسمت انتهایی این دره، دست ساز است. در گذشته کشاورزان قبل از فصل بارش با همکاری هم مسیر آب را برای سیراب کردن دشت هموار می‌کردند. دره امیری در آخرین نقطه بین دو روستای بنه احمد و باباحسنی به اتمام می‌رسد. سرریز آب دره امیری تمام دشت لیراوی را در این مناطق سیراب می‌کرد اما چند سال پیش، عده‌ای بدون کار کارشناسی اقدام به ایجاد دَستَک (انشعاب) از دره کردند. این انشعاب در سال‌های ابتدایی خوب بود اما به مرور فاجعه این دستک خود را نشان داد. قدرت آب، دستک را تبدیل به مسیر جدیدی کرد و با خراش زمین‌های کشاورزی ویرانی خود را به رخ کشید. دستک ایجاد شده زمین‌های کشاورزی را از بین برد و بدون هیچ استفاده‌ای راه خود را به سوی دره آبداری یا گربه‌ای باز کرد.
عدم مدیریت بر دره امیری و خواب خرگوشی شورای روستای گزلوری و دیگر شوراها باعث شد تا یکی از پروژه‌های حیاتی در دشت لیراوی تبدیل به هیولای شود که روز به روز زمین‌های کشاورزی بیشتری را از بین می‌برد.
در سال‌های گذشته جهت بستن انشعاب یا همان دستک، فرمانداری دیلم در چند نوبت جهت ترمیم آن اعتبار گذاشت اما عملیات‌های بد و بدون موقع و نظارت‌های غیرکارشناسی باعث شد تا اعتبار را هم آب ببرد.
دره امیری زمانی ساخته شد که هیچ امکاناتی برای تکمیل آن وجود نداشت و کشاورزان با استفاده از «کُرو» آن را ساختند اما امروز که امکانات حرف اول را می‌زند هیچ راهکاری برای بازگرداندن دره امیری به مسیر اصلی وجود ندارد؛ البته دارد، اما درایت و همت وجود ندارد.
نیاز است، فرماندار شهرستان دیلم و بخشدار، نگاه ویژه‌ای به معضل به وجود آمده که برای چندین روستا حیاتی‌ست، داشته باشند.
کُرو= در گذشته برای جمع آوری خاک از تکه چوب تراشیده‌ای به طول تقریبی یک متر و عرض هفتاد سانتیمتر استفاده می‌شد. یک نفر چوب را بر روی زمین هدایت می‌کرد و به وسیله الاغ، قاطر و یا اسب کشیده می‌شد. به این ترتیب خاک جمع‌آوری می‌شد‌.