نوربرت الیاس در کتاب فرایند متمدن شدن ( این کتاب خوشبختانه به فارسی ترجمه شده ) نقطه عزیمت جستجویش برای فهم جهان جدید را، رنسانس می‌داند. ما برای فهم مدرنیسم نیازمند نگاه جدیدی به رنسانس هستیم، همانی که نقطه ضعف جهان ما محسوب می‌شود. الیاس در همین کتاب از طبقات درباری ای سخن می‌گوید که عادت‌های رفتاری جدیدی را بر جامعه دیکته می‌نمایند؛ همین عادت‌های جدید یا قواعد نزاکت یا آداب دانی، بعدها دانش زندگی نامیده میشوند.
پس مسیر گذار بین جامعه فئودالی و درباریان با چاپ رساله آداب دانی ( اثر اراسموس) در سال ۱۵۳۰ طی گردید. این رساله بخش‌های متفاوت دارد و فقط ویژه کودکان نیست و نشان دهنده عمق تغییر و ساخت پروسه تمدنی جدید میباشد.
در این تغییر بدن و تحولات مربوط به آن، حفاظت و کنترل آن، نقشی کانونی در تفکر دوران جدید می‌یابد. مرکزیت انسان در جهان جدید یا تحول جهان در عصر رنسانس نقشی فراتر از تبعیدی ای که منتظر آمرزش است بر گردن انسان می‌نهد و زین پس حتی خودکنترلی و عرضه کردن خود، نوید انسانی فراتر از دید مرسوم را می‌دهد. فراتر از این، تحولاتی در استفاده از ابزارهایی مانند چنگال و کارد، آماده سازی غذا، بویژه گوشت در مکان جدیدی که بمرور آشپزخانه نامیده شد و خصوصی شدن برخی رفتارهای دیگر مثل آداب نظافتی رخ نمود. دانش زندگی، فضای جدیدی را برای انسان آن روز گشوده می‌سازد که اکنون و پس از گذشت بیش از پنج قرن، از آن ایده ها می‌توان درس آموخت.
دانش زندگی چیست؟ مجموعه‌ای از قواعد است که انسان‌ها درارتباط با دیگران یا خود برای زندگی اجتماعی بهتر فرا میگیرند و بکار بردن این آموخته ها نوید بخش زندگی بهتری برای انسان میباشد . در این دانش، ادب و نزاکت و مدارا با دیگری، مهمترین اصول است و همین آداب نزاکت و پایبندی به آن برخوردهای قهری و خشونت آمیز بین دو انسان را به حداقل می‌رساند.
اراسموس در رساله خود از آموزش کودکان سخن می‌راند و این مطلب نیز مورد دقت الیاس قرار گرفته است ( احتمالا این لئون باتیستا آلبرتی بوده که در ۱۴۳۰ میلادی برای اولین بار از آموزش کودکان سخن گفته است) بعدها بخش مربوط به کودکان بصورت جداگانه چاپ گردید. در این رساله اراسموس در باره نجابت، نظافت و پاکیزگی تن، نظافت و پاکیزگی لباسها، نگهداری از آنها، غذا خوردن و ملاقات با دیگران برای کودکان سخن گفته و تلاش دارد آنها را به مجموعه عادت‌های جدید مبدل سازد.
اما نکته بسیار مهم در این زمینه این که اراسموس اولین فردی نبوده که به « دانش زندگی» توجه کرده است. دوران گذار از قرون وسطی به دوران رنسانس مملو از تضادها و درگیری‌های فرد با فرد، دولت شهر با دولت شهر، مرگ و درگیری‌های روزانه و خشونت ورزی بوده و همین باعث گردیده توجه به دانش زندگی بصورتی جدی توسط اومانیستها پیگیری شود. برای مثال در این رابطه می‌توانیم از لئون باتیستا آلبرتی اومانیست معروف فلورانس نام ببریم. آلبرتی متولد ۱۴۰۴ در شهر جنوا در ایتالیا به همه علوم زمانه خودمثل معماری، نقاشی، ریاضیات زبان شناسی تسلط داشته، مهمتر از همه یکی از اومانیستها مهم قرن پانزدهم است. آلبرتی اولین کسی است که در سال ۱۴۲۸ و پس از اتمام محکومیت تبعید خانواده اش زمانی که به فلورانس برگشت با دیدن آثار برونلسکی، دوناتلو و… متقاعد شد که امکان یک «رنسانس » هنری در این شهر فراهم شده است. رساله های او تنوع فراوانی دارند که از معماری شروع شده و در نقاشی به اوج خود می‌رسد. هم اوست که نقاشان را ترغیب می‌کند که روایت‌های اسطوره شناسی را در تابلوهای خود مورد استفاده قرار دهند.
او در پایان دهه ۱۴۳۰ میلادی رساله ای با عنوان « درباره خانواده» می‌نویسد که بیشتر شرحی بر آداب دانی است و قواعد جدیدی را از دانش زندگی وارد زندگی اجتماع آن دوران می‌نماید.
«درباره خانواده »رساله ای است که آنرا شاهکار آلبرتی می‌دانند و در آن ، طریقه گفتگوهای متمدنانه را شرح می‌دهد و در تلاش است بر مبنای اطلاعاتی که از دوران باستان در این زمینه دارد آنها را با نیازهای جامعه دوران خود وفق داده تا مورد استفاده قرار بگیرد.
این رساله مشتمل بر چهار فصل است که در هر فصل نویسنده سوژه ای را گسترش داده : فصل اول در باره آموزش کودکان سخن رانده ، در فصل دوم عشق و ازدواج را بررسی کرده و در فصل سوم یکسره به سراغ استفاده بهینه از ثروت، جان و روح، بدن و زمان رفته و بالاخره در فصل چهارم دوستی را مطرح نموده است.
بورژوازی ضمن بهره بردن از این نواوریها که نخست در دربارها بکار گرفته شده انرا در طبقات دیگر گسترش داده است. امروزه در هر فرهنگی مجموعه ای از آداب وجود دارند که انجام آنها برای تک تک افراد جامعه الزام آور بوده زیرا انسانها دوست دارند زندگی اجتماعی بهتری داشته باشند. تنها با گسترش این آداب می‌توان دل خوش به وجود جامعه‌ای داشت با کمترین درجه خشونت

• منبع خبر : نصیر بوشهر